12 vragen en antwoorden over de zorgvolmacht

1. Wat is een zorgvolmacht?

Met een zorgvolmacht kan u vastleggen wie bepaalde handelingen of beslissingen in uw plaats maakt als u dat zelf niet meer kan of wil doen. Bijvoorbeeld om rekeningen te betalen, contracten af te sluiten of een woning te verkopen.

Niet alleen zaken rond uw vermogen kan u met een zorgvolmacht vastleggen. U kan ook beslissingen rond uw welzijn en gezondheid opnemen in dit document. Bijvoorbeeld wie er inzage mag hebben in uw medisch dossier of in welke zorginstelling u eventueel graag wil verblijven in het geval u die wens zelf niet meer kan uitdrukken.

2. Kan ik handelingen ‘uitbesteden’, zelfs als ik nog perfect gezond van geest bent?

Ja, een zorgvolmacht is een flexibel instrument. Ook als u nog helder van geest bent, kan u met een zorgvolmacht specifieke handelingen uitbesteden. Stel: online bankieren lukt nog aardig, maar de belastingpapieren controleren of een telecomabonnement afsluiten vindt u te veel gedoe? Dan kan u dat in een specificeren in een zorgvolmacht.

3. Is een zorgvolmacht enkel voor als ik een dagje ouder wordt?

Nee, helemaal niet. Vaak associëren we een zorgvolmacht met leeftijdsgebonden aandoeningen, zoals dementie, maar een zorgvolmacht kan op elke leeftijd nuttig zijn. Ook jonge mensen kunnen door een ongeval of ernstige ziekte tijdelijk of permanent wilsonbekwaam worden. In zulke situaties kan een zorgvolmacht ervoor zorgen dat hun belangen beschermd blijven en belangrijke beslissingen snel en efficiënt genomen kunnen worden zonder ingewikkelde gerechtelijke procedures.

4. Wie kan ik aanduiden om beslissingen voor mij te maken?

Vrienden, familie, buren, een advocaat, een zakenpartner, een collega … u kan in principe iedereen als lasthebber aanduiden. Een lasthebber is de persoon die de bevoegdheid krijgt om voor u op te treden. Hij of zij moet natuurlijk wel bereid zijn die rol op te nemen; u kan dus niemand verplichten om lasthebber te zijn. Enkele zaken om rekening mee te houden:

• Kies enkel een lasthebber waarmee u een sterke vertrouwensband heeft

• U mag verschillende lasthebbers aanduiden, die u elk verschillende handelingen kan laten stellen

• Voor sommige handelingen kan het nuttig zijn om meerdere lasthebbers aan te duiden, zeker als het om belangrijke zaken gaat zoals de verkoop van vastgoed of schenkingen. Zij krijgen dan een gedeelde verantwoordelijkheid

• Kiest u voor verschillende lasthebbers, dan kan u in uw zorgvolmacht aangeven dat ze elkaar op de hoogte moeten houden of regelmatig verantwoording bij elkaar moeten afleggen

• Let op voor belangenconflicten. Zo kan u niet vragen aan uw kinderen om een schenking aan zichzelf in uw naam te doen. U kan ook niemand vragen om een testament in uw plaats op te stellen of aan te passen

• Het kan nuttig zijn om ‘reservelasthebbers’ aan te duiden, voor het geval de lasthebber zelf overlijdt, wilsonbekwaam wordt of zijn rol niet meer wil voortzetten.

5. Moet ik de lasthebber betalen?

Nee, in principe hangt er geen vergoeding aan vast. Als staat het u natuurlijk vrij om ‘iets buiten de zorgvolmacht te regelen’ als u dat uitdrukkelijk wenst. Aan de andere kant is het wel logisch dat de lasthebber vergoed kan worden, bijvoorbeeld voor verplaatsingskosten of eventuele andere uitgaven die verband houden met zijn rol als lasthebber. Deze afspraken legt u best vooraf vast.

6. Welke handelingen zijn precies mogelijk met een zorgvolmacht?

De mogelijkheden gaan heel breed. Dat kan van simpele zaken gaan - facturen betalen en de financiën van een huurwoning beheren - tot meer ingrijpende handelingen. Denk bijvoorbeeld aan vastgoed kopen en verkopen, (huur)contracten aangaan en vernieuwen, beleggingen beheren, schenkingen uitvoeren en ontvangen, een nalatenschap aanvaarden of verwerpen, enzovoort.

U kan heel specifieke richtlijnen toevoegen aan uw zorgvolmacht. Bijvoorbeeld: de lasthebber mag de gezinswoning verkopen, maar pas als u 85 jaar bent geworden. Of een schenking aan de kinderen mag een bepaald maximumbedrag niet overschrijden.

In een zorgvolmacht kan u ook bepaalde persoonsgebonden wensen laten opnemen: keuze van arts, keuze van woonzorgcentrum, inzagerecht in uw medisch dossier, enzovoort. U kan echter geen regeling rond euthanasie opnemen in een zorgvolmacht. Een zorgvolmacht is ook geen testament.

7. Wanneer treedt een zorgvolmacht in werking?

U kunt zelf bepalen wanneer de zorgvolmacht van kracht wordt. Vaak wordt een zorgvolmacht zo opgesteld dat deze in werking treedt zodra de lastgever wilsonbekwaam of handelingsonbekwaam wordt. Het is echter ook mogelijk om de volmacht onmiddellijk te laten ingaan, zelfs als u nog handelingsbekwaam bent. In dat geval behoudt u de mogelijkheid om uw vermogen zelf te beheren, terwijl uw lasthebber al bepaalde specifieke taken kan overnemen.

U kunt ook zelf bepalen hoe uw wilsonbekwaamheid vastgesteld moet worden. Het is gebruikelijk dat dit door twee onafhankelijke artsen gebeurt, die beiden tot dezelfde conclusie moeten komen.

8. Wat als de lasthebber zijn boekje te buiten gaat?

Als de lasthebber zijn taken niet behoorlijk uitvoert, of zijn positie misbruikt, dan is dat niet altijd makkelijk op te sporen. Daarom kan u in uw zorgvolmacht controlemechanismes inbouwen (zie eerder bij vraag 4).

Bovendien kan elke belanghebbende de vrederechter vragen om tussen te komen als er iets misloopt bij de uitvoering van de zorgvolmacht. Hiervoor bestaat een alarmbelprocedure. De vrederechter kan dan bijvoorbeeld beslissen dat sommige taken slechts uitgevoerd kunnen worden na zijn machtiging, of zelfs om de lasthebber volledig te vervangen.

9. Kan ik mijn zorgvolmacht intrekken of aanpassen?

Ja, u kunt uw zorgvolmacht op elk moment intrekken of aanpassen, zolang u nog wilsbekwaam bent. Dit betekent dat u in staat moet zijn om uw eigen beslissingen te nemen en de gevolgen daarvan te begrijpen. Het is belangrijk om alle betrokken partijen, inclusief de lasthebbers, op de hoogte te stellen van de wijzigingen of intrekking. Zo voorkomt u verwarring en zorgt u ervoor dat uw wensen correct worden opgevolgd.

Daarnaast is het raadzaam om uw zorgvolmacht periodiek te herzien, zeker als er belangrijke veranderingen in uw leven plaatsvinden, zoals een verandering in uw gezondheid, gezinssituatie of financiële omstandigheden. Door regelmatig te evalueren, blijft de zorgvolmacht actueel en afgestemd op uw wensen en behoeften.

Ook een lasthebber heeft altijd de optie om de lastgeving stop te zetten, als hij de opdracht niet langer kan of wil uitvoeren.

10. Stel: ik beland in een coma. Een jaar later ontwaak ik uit de coma en ben ik weer wilsbekwaam.

De zorgvolmacht begint te lopen als u wilsonbekwaam bevonden bent. Wordt u opnieuw wilsbekwaam, dan eindigt de uitwerking van de zorgvolmacht meteen en kan u opnieuw alle beslissingen zelf maken.

11. Kan ik zelf een zorgvolmacht opstellen?

Ja … maar er zijn enkele belangrijke overwegingen en belemmeringen. Hoewel een onderhandse akte (een door uzelf opgestelde akte zonder notariële tussenkomst) in bepaalde gevallen volstaat, is het sterk aan te raden om voor een notariële akte te kiezen. Dit heeft te maken met de rechtszekerheid en de complexiteit van sommige handelingen.

Een notariële akte biedt meer zekerheid over de geldigheid en de rechtskracht van de volmacht. De notaris zorgt ervoor dat de akte voldoet aan alle wettelijke vereisten en correct wordt geregistreerd. Voor bepaalde handelingen is ook een notariële volmacht noodzakelijk: de verkoop van vastgoed, notariële schenkingen, wijzigingen aan het huwelijkscontract, … Een notaris zorgt voor de (verplichte) registratie in het Centraal Register voor Lastgevingen. Stelde u eigenhandig een zorgvolmacht op, dan dient u die neer te leggen bij het vredegerecht.

12. Wat gebeurt er als ik geen zorgvolmacht heb?

Als u geen zorgvolmacht regelde en u plotseling onbekwaam wordt om beslissingen te nemen, zal de vrederechter na een gerechtelijke procedure een bewindvoerder aanstellen. Dit kan een familielid zijn, maar bij conflicten kan het ook een advocaat of een andere geschikte persoon zijn die door de rechter wordt aangewezen. De bewindvoerder krijgt dan de taak om beslissingen voor u te nemen, onder toezicht van de vrederechter. Met een zorgvolmacht kan u zelf bepalen wie uw zaken beheert en onder welke voorwaarden dit gebeurt. Tip: vergeet ook niet om een testament op te stellen, en denk daarbij ook aan uw digitale nalatenschap.

Wat is een zorgvolmacht zonder vermogen?

Start vandaag met sparen of beleggen