Over nalatenschap praten: een handleiding

Praten over successieplanning? Bij de Belg ligt dat gevoelig. U vindt het vaak in dezelfde categorie als dat eerste gesprek met uw kind over seksuele voorlichting. We weten wel dat het moet, maar hoe en wanneer… ? Daar weten we niet altijd raad mee. “We merken vooral dat het bij zeventigers, tachtigers en negentigers een taboe kan zijn om over nalatenschap te praten”, vertelt Diederik van Pareto (financial planning). “Hoe groot hun vermogen is of wat ze ermee van plan zijn: dat houdt een deel van die oudere generatie vaak liever voor zichzelf.”

Een appel(boom) voor de dorst

“We zien vaak 2 redenen waarom die oudere generaties minder geneigd zijn om met hun kinderen over successie te praten. Velen hebben gewoon schrik dat ze onvoldoende vermogen zullen hebben om hun toekomstige uitgaven te dekken. Er komen medische kosten bij, straks moeten ze misschien naar een (duur) rusthuis, en geen enkele dokter die hen kan vertellen of ze nu nog 25 of 50 jaar zullen leven. Die onzekerheden houden hen dus tegen om aan successieplanning te doen of om erover te praten. Een tweede reden is dat veel mensen - jong en minder jong - de mogelijkheden van successieplanning niet kennen. Ze weten bijvoorbeeld niet dat je een schenking aan een kind kunt doen én tegelijk controle over die schenking kunt behouden.”

Het gepaste aanknopingspunt

“Je ouders ‘een signaal’ geven? Dat is soms een moeilijke evenwichtsoefening, want je wil ook niet inhalig overkomen”, vervolgt Diederik. “Wat in dat geval heel vaak werkt: aan je ouders vertellen dat je voor je eigen kinderen al met successieplanning bezig bent. De meeste ouders zullen je boodschap begrepen hebben, en zullen wellicht spontaan over hun eigen financiële plannen beginnen vertellen. Als je zelf (nog) geen kinderen hebt, is het wat zoeken naar een aanknopingspunt. Dat kan bijvoorbeeld op zolder tijdens de jaarlijkse lenteschoonmaak. Papa/mama, wat wil je dat ik later doe met dat schilderij als je er niet meer bent? Je kunt de rollen natuurlijk ook omdraaien, en uitleggen wat jij wil dat er met je vermogen gebeurt als je er niet meer bent.”

Met de kinderen praten

“Omgekeerd - van ouder naar kind(eren) - praat je best over nalatenschap als je voelt dat je kind daar rijp voor is”, vervolgt Diederik. “Dat hangt natuurlijk heel erg van situatie tot situatie en van kind tot kind af. Wanneer kinderen nog studeren of het nog ‘moeten maken’, raad ik meestal aan om dat gesprek nog niet meteen te voeren. Bij bepaalde kinderen kan dat remmend werken op hun eigen ambities: als ze weten dat er vroeg of laat een groot vermogen vrijkomt, kan dat hun eigen ondernemerschap onderdrukken.”

Met empathie luisteren

“We bemiddelen bij Pareto geregeld in erfeniskwesties”, vervolgt Diederik. “Dikwijls zien we situaties waarbij een van de kinderen zich tekort voelt gedaan en dat gevoel nooit eerder verwoordde. Het ene kind heeft gedurende 20 jaar kosteloos een garage mogen gebruiken van de ouders, de andere niet … Vastgoed dat 20 jaar geleden is geschonken aan het ene kind, wordt vergeleken met vastgoed dat vandaag geschonken wordt aan het andere kind … Soms kunnen discussies ook ontvlammen over voorwerpen met een hoge emotionele waarde, zoals de juwelen van moeder. Als je het gesprek over de verdeling van het familievermogen dus op tijd kunt voeren en als met empathie wordt geluisterd, kun je meningsverschillen uitpraten en zorgen dat er geen twisten van komen.”

Compenseren

“Er kunnen ook redenen zijn waarom ouders vinden dat een groter deel van de nalatenschap naar een bepaald kind moet gaan”, vertelt Diederik. “Ouders leveren soms allerlei diensten aan kinderen die om de hoek wonen (babysit en taxi spelen, in de tuin werken …). Die kunnen ze niet leveren aan een kind dat veraf woont”, stelt Diederik. “Als ouder zou je het andere kind dan een som geld kunnen nalaten ter compensatie. Zoiets bespreek je dan best in alle openheid, zodat er later geen ruzie kan ontstaan. In alle openheid praten én er op tijd over praten zijn dus de 2 sleutels tot succes.”

Vermogen te verdelen

Tot slot: wat is eigenlijk een goede leeftijd om zelf met successieplanning te starten? “Met uitzondering van de oudere generaties, merken we dat mensen hier steeds vroeger aan beginnen. Zestigers en vijftigers, maar ook steeds meer veertigers en zelfs dertigers. Het is sowieso altijd goed om een successieplan te hebben, voor het geval je onverwacht overlijdt. Zodra je een zeker vermogen hebt, is een regeling eigenlijk vanzelfsprekend. In de meeste gevallen kunt u met heel eenvoudige technieken al heel wat stappen vooruit zetten. Enerzijds kan u zo een correcte verdeling bewerkstelligen die zo min mogelijk discussie kan veroorzaken. Anderzijds kunt u met een successieplan de kost van uw nalatenschap dikwijls sterk beperken.”