De oplichtingsbrief: terug van (nooit) weggeweest?

Oplichters die uw mailbox dagelijks bestoken met misleidende berichten en frauduleuze aanbiedingen? Dat bent u al jaren gewoon. Maar dat ze anno 2024 ook brieven met de post sturen? Dat zal u wellicht verrassen.

Oplichters gaan steeds geraffineerder te werk en schuwen daarbij geen enkele methode om hun slag te slaan. Van valse jobaanbiedingen tot frauduleuze QR-codes: ze ontwikkelen voortdurend nieuwe technieken om nietsvermoedende slachtoffers in hun val te lokken. Maar soms grijpen ze ook terug naar oudere methoden. Zoals de klassieke oplichtingsbrief. Deze ouderwetse (of moderne?) techniek speelt in op een gevoel van vertrouwen en authenticiteit dat velen nog steeds associëren met fysieke post. Een brief in de bus, netjes geadresseerd en ogenschijnlijk van een betrouwbare instantie? Dat kan een gevoel van urgentie of legitimiteit opwekken dat e-mails vaak niet meer weten te geven.

Post uit Spanje

Marc Coppens uit Erpe-Mere kreeg onlangs zo’n brief op zijn deurmat. “De brief was afkomstig van een Canadese advocate. Haar cliënt - een zekere Paul Coppens - was overleden, en zij had de opdracht de nabestaanden op te sporen. Bleek dat ik verre familie in Canada had én dat ik aanspraak maakte op zijn erfenis van ruim 10 miljoen dollar …”, glimlacht Marc.

Hoewel de eerste paragrafen van de brief vrij overtuigend waren, werd snel duidelijk dat er een reukje aan zat. “De advocate stelde voor om 10% van de erfenis aan een goed doel te schenken, en de rest onder haar en mij te verdelen. Ook verdacht: haar e-mailadres was een Gmail-account, en haar handtekening en stempel waren gedrukt en niet manueel aangebracht. Bovendien was de brief vanuit Spanje verzonden”, somt Marc op. “Voor alle zekerheid heb ik bij familie gepolst of zij een naamgenoot kenden die naar Canada verhuisd was. Je weet maar nooit! Maar dat bleek niet het geval. Hoe de oplichters aan mijn adres kwamen is een raadsel. Prettig is het allerminst.”

Geen statistieken

Of de oplichtingsbrief terug van weggeweest is, is moeilijk te becijferen. Er worden in België geen aparte statistieken over bijgehouden bij de politie. Bpost, de grootste bezorger van fysieke post in België, kan evenmin cijfers meegeven. “We willen oplichters niet wijzer maken of in de kaart spelen, dus kan ik hier niet te ver over uitwijden”, vertelt woordvoerder Mathieu Goedefroy van bpost group. “Wat ik wel kan zeggen is dat we deze fenomenen voortdurend en nauwgezet in de gaten houdt, zowel online als offline. Sowieso komt een pakje van bpost altijd met een track & trace-code en kan je altijd via de app of website met 100% zekerheid de status van je zending checken.”

De charme van een brief

Of oplichting per brief weer in de lift zit, valt dus moeilijk te staven. Vast staat wel dat oplichters nog steeds gebruik maken van deze oude methode, juist omdat ze onverwacht en daardoor effectief is. Terwijl veel mensen al alert zijn voor oplichting via e-mail en sms, lijken papieren brieven minder verdacht. De charme van een fysieke brief, zeker eentje met officiële ogende details, kan het wantrouwen verminderen dat we al sneller bij een verdachte e-mail of sms voelen.

In sommige gevallen bevatten de brieven QR-codes of verwijzingen naar websites die zijn opgezet om het bedrog voort te zetten. Dit laat zien hoe verschillende methoden – traditionele post gecombineerd met digitale trucjes – deel uitmaken van moderne oplichtingstactieken.

Van loterijfraude tot pakjesfraude

Erfenisfraude is één manier waarop oplichters hun kans wagen. Maar er zijn nog vele andere manieren waarmee oplichters het op uw geld hebben gemunt:

• Oplichters doen zich soms voor als overheidsinstanties, banken of nutsbedrijven om u per brief te benaderen. Ze sturen een officiële uitziende factuur of aanslagbiljet met het verzoek om een betaling te verrichten, vaak onder dreiging van boetes of sancties als u dit niet tijdig doet.
• Bij loterijfraude ontvangt u een brief of zelfs een telefoontje waarin u wordt gefeliciteerd met een gigantische prijs of geldbedrag. De enige voorwaarde om uw prijs te ontvangen, is dat u een bepaald bedrag moet overmaken voor 'administratiekosten' of 'belastingen'.
• Bij pakjesfraude vindt u een kaart in uw brievenbus waarop staat dat een pakket niet kon worden afgeleverd en dat u contact moet opnemen met het bezorgbedrijf via het opgegeven telefoonnummer. Dit nummer blijkt echter betalend te zijn, en de opgenomen boodschap duurt lang genoeg om u een fikse telefoonrekening te bezorgen.
• Piramidespelen zijn nog steeds een populaire methode voor oplichters om mensen te misleiden met de belofte van snelle, risicoloze winsten. U wordt uitgenodigd om te investeren in een lucratief project, waarbij u een bepaald bedrag moet betalen om deel te nemen. Vervolgens wordt u aangemoedigd om vrienden en familie te werven om ook in te stappen, met de belofte van nog grotere winsten.

Hoe wapent u zich tegen deze fraude?

1. Controleer de afzender grondig. Laat u niet misleiden door officiële logo's of stempels. Neem rechtstreeks contact op met de instantie via hun officiële kanalen als u twijfelt over de echtheid van een brief.

2. Wees sceptisch over onverwachte erfenissen of winsten. Als iets te mooi klinkt om waar te zijn, is het dat meestal ook.

3. Controleer het e-mailadres of telefoonnummer. Frauduleuze brieven bevatten vaak onprofessionele e-mailadressen (zoals Gmail of Yahoo), niet-officiële telefoonnummers of postbusadressen. Zoek deze gegevens op via officiële websites.

4. Let op QR-codes. Scan nooit zomaar QR-codes uit brieven. Deze codes kunnen leiden naar phishingwebsites of virussen.

5. Ga nooit in op dreigementen. Oplichters dreigen vaak met boetes of sancties, om druk uit te oefenen.

6. Bent u toch slachtoffer of heeft u een verdachte brief gekregen? Dan doet u best aangifte bij de politie. Bpost raadt ook aan om melding van verdachte situaties te doen via het e-mailadres abuse@bpost.be