Hoe omgaan met financiële stress?

Meer dan 400 miljard euro. Zoveel geld staat er volgens de Nationale Bank van België samen op de spaarrekeningen van Belgische gezinnen. Dat komt overeen met ruim 80.000 euro aan spaargeld per gezin. Niet zo slecht, zou u op het eerste gezicht denken.

Nochtans maken heel wat Belgen zich zorgen over geld. Dat die 400 miljard euro niet in gelijke stukjes is verdeeld over elk gezin is natuurlijk een eerste verklaring. Zo’n derde van de gezinnen zegt zelfs geen of heel weinig spaarreserve te hebben.

Een tweede verklaring is dat we vaak verkeerd inschatten hoeveel geld we precies nodig hebben om comfortabel te leven. Ook mensen die er statistisch gezien ‘heel warmpjes bijzitten’ kan het de angst bekruipen niet genoeg te hebben. We neigen soms te overschatten, of net te onderschatten hoeveel appels voor de dorst we nodig hebben.

Daarnaast zijn er nog heel wat andere verklaringen waarom zo veel Belgen zich zorgen maken over geld: een laag inkomen, hoge schulden, gezondheidsproblemen, ontslag, pensioen, scheiding, stijgende uitgaven voor kinderen, economisch klimaat, corona, enzovoort.

Financiële onrust, corona of niet

Over geld piekeren is geen nieuw fenomeen. Uit onderzoek (European Consumer Payment Report 2019) blijkt dat veel Belgen vóór de coronacrisis al worstelden met geldzorgen. 3 op de 10 Belgen zegt in de studie niet altijd rekeningen op tijd te kunnen betalen. De helft geeft aan dat ze er niet in slaagt voldoende te sparen. En een kwart stipt aan dat financiële zorgen tot spanningen leiden in het gezin.

De huidige crisis zal die cijfers wellicht een stuk minder rooskleurig maken. Volgens de jongste Grote Geldenquête vreest bijvoorbeeld 4 op de 10 gezinnen voor financiële problemen door corona.

Wat is financieel welbevinden?

Welbevinden vertelt meestal iets over de mate waarin u zich lichamelijk, geestelijk en sociaal goed voelt. Al die aspecten zijn met elkaar verstrengeld. Uw gezondheid beïnvloedt uw sociale contacten, uw sociale contacten beïnvloeden hoe u zich mentaal voelt, enzovoort. Financieel welbevinden past in dat rijtje. Financiële stress heeft immers ook een effect op uw welbevinden en kan lichamelijke en mentale klachten veroorzaken: van hoofdpijn tot depressieve gevoelens. Volgens onderzoek van Princeton University doen financiële zorgen het IQ zelfs tijdelijk met 13 punten zakken.

Uw financieel welbevinden is hoog als u:

• de mogelijkheid hebt om rekeningen op tijd te betalen
• weinig of niet afhankelijk bent van leningen en schulden
• in staat bent om extra’s opzij te zetten
• voldoende financiële kennis hebt om juiste beslissingen te maken voor uw vermogen en om voldoende gemoedsrust te hebben over uw geldzaken

Financiële stress verminderen: 4 tips

1. Stel een budget op

Om te beginnen heeft u best een helder zicht op uw cijfers. Het opstellen van een budget en die regelmatig bijwerken kan heel wat (onnodige?) zorgen wegnemen. Of u nu een boekje met ruitjespapier, een spreadsheet of een app kiest: ze werken allemaal om het overzicht te bewaren.

Dankzij een budget ziet u niet alleen hoeveel er binnenkomt en hoe u dat geld spendeert. U ziet ook veel beter waar de eventuele pijnpunten liggen, waardoor u ook makkelijker maatregelen kan nemen om bij te sturen. Kan ik bepaalde aankopen schrappen? Kan ik delen of huren in plaats van kopen? Is er een goedkoper alternatief voor die streamingdiensten en energieleverancier? Enzovoort.

2. Leg een buffer aan (maar overdrijf niet)

Een spaarbuffer van 80.000 euro is voor de meeste gezinnen té veel. Een reserve van 3 tot 6 maanden netto gezinsinkomen volstaat voor de meesten. Die buffer dient om onverwachte kosten te kunnen dekken. Helpt een wat hogere buffer u om meer gemoedsrust te hebben? Dat is ook prima.

Hou er wel rekening mee dat sparen vandaag nauwelijks iets opbrengt. Omdat de inflatie hoger is dan de spaarrente, verliest u zelfs koopkracht door te sparen. Anders gezegd: goederen en diensten worden elk jaar gemiddeld een stuk duurder, terwijl de rente op een spaarboekje al jaren niet stijgt. Geld dat u op langere termijn kunt missen, kunt u daarom beter beleggen. Te weinig spaargeld is niet goed, maar té veel kan evenmin goed zijn.

3. Het gaat niet alleen om wat u weet

Iemand mag perfect kunnen uitleggen hoe een gestructureerd product of hefboomfonds werkt, maar als hij vindt dat geld meteen moeten rollen, is er ook een probleem. Het is daarom niet alleen belangrijk om te begrijpen hoe geld werkt, maar ook om hoe u tegenover geldzaken staat en hoe u ermee omgaat.

Financiële stress hoeft niet alleen veroorzaakt te zijn door een tekort aan geld. Het kan ook door onzekerheid of onwetendheid over hoe met geld om te gaan. Hou in het achterhoofd dat u zichzelf een fijnere toekomst kunt geven door de tijd te nemen om bij te leren en uw geldzaken te organiseren. Heel wat inspiratie, advies en handige tools vindt u bij het Centrum voor budgetadvies en -onderzoek, het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nederland) en Wikifin.

4. Neem gerust wat meer tijd

Nu of nooit! Geniet vandaag van dit exclusieve voordeel! Morgen kan het te laat zijn! Activisten en reclamemakers gebruiken deze techniek om op ons urgentie-instinct in te spelen. Dat instinct zet ons aan om snel beslissingen te maken om gevaar te ontwijken of opportuniteiten te grijpen.

Onze verre voorouders hadden dat instinct nodig om meteen weg te rennen van ‘het geritsel in de struiken’. Vandaag dient u dat zelden nog te doen. Er is bijna altijd meer tijd dan u denkt. Zeker als u grote financiële knopen moet doorhakken.

Beslissingen nemen onder druk is niet alleen stresserend, ze kunnen ook leiden tot een resultaat dat slecht is op lange termijn. Onder (tijds)druk bent u meestal minder goed in staat om hoofdzaak van bijzaak te scheiden.

Doe het dus liever rustig aan. Verzamel informatie, overweeg verschillende opties, vraag raad of extra bedenktijd, en slaap er een nachtje over.