Geld schenken: registreren of riskeren?

Sinds 2025 is de zogenaamde verdachteperiode in Vlaanderen opgetrokken tot vijf jaar. Wallonië voerde deze ingreep al door en Brussel volgt wellicht. Dat maakt schenken zonder schenkbelasting te betalen risicovoller. Heeft deze techniek haar pluimen verloren, of blijft ze het overwegen waard?

1. Op welke manieren kunt u roerende goederen schenken?

Als u geld of andere roerende goederen zoals aandelen, juwelen, een auto of kunstwerk wil schenken in België, heeft u 2 opties: de schenking registreren of niet. Beide routes kunnen tot hetzelfde doel leiden – het overdragen van vermogen – maar ze verlopen fiscaal sterk verschillend.

• Schenking registreren: U gaat langs bij de notaris, die een officiële schenkingsakte opstelt. Die akte wordt geregistreerd bij de fiscus, waardoor u schenkbelasting betaalt op het geschonken bedrag of de waarde van het roerend goed. In ruil geniet u meteen juridische zekerheid: de schenking is formeel vastgelegd en betwistingen door derden worden lastig. Bovendien hoeft de begiftigde in de regel geen erfbelasting te betalen over deze schenking, zelfs als u kort na de schenking zou overlijden. Hoewel het een stukje risicovoller is, kunt u ook zelf de schenkingsdocumenten opstellen en registreren bij de fiscus. Dat is risicovoller want een notaris zal er op toezien dat het papierwerk aan alle wettelijke en juridische eisen voldoet. Hij of zij kan u ook helpen specifieke lasten en voorwaarden aan de schenking te koppelen. Goed om te weten: voor de schenking van aandelen van een vennootschap, de schenking van vastgoed en een schenking met voorbehoud van vruchtgebruik moet u sowieso een schenkingsakte bij de notaris laten opstellen.
• Schenking niet registreren (handgift of bankgift): U schenkt goederen rechtstreeks zonder tussenkomst van de notaris. Bij een handgift overhandigt u bijvoorbeeld contant geld of een object hand tot hand; bij een bankgift doet u een overschrijving als schenking. Hier komt geen notariële akte aan te pas en u hoeft de schenking niet te registreren. Gevolg: er is ook geen schenkbelasting verschuldigd. Dit is eenvoudig en kosteloos (ook geen notariskosten). Maar er zit een adder onder het gras: u moet als schenker een bepaalde periode in leven blijven na de schenking, de zogenaamde verdachte periode, om definitief aan de erfbelasting te ontsnappen. Overlijdt u ‘te vroeg’, dan wordt de schenking alsnog bij uw nalatenschap geteld en betaalt de begiftigde erfbelasting over de gift. En die erfbelasting is doorgaans hoger dan de schenkbelasting.

2. Hoeveel bedraagt de schenkbelasting voor roerende goederen?

Als u de schenking registreert, dan betaalt u schenkbelasting. Hoeveel die bedraagt hangt af van het gewest en de relatie tussen de schenker en begiftigde. In België hangt het tarief af van de fiscale woonplaats van de schenker, niet van de begiftigde.

Vlaanderen en Brussel

• 3% voor schenkingen in rechte lijn (grootouders, ouders, kinderen, kleinkinderen) en tussen partners
• 7% voor schenkingen aan alle andere personen

Wallonië

• 3,3% voor schenkingen tussen echtgenoten, geregistreerde partners en in rechte lijn
• 5,5% voor schenkingen tussen andere personen

Van 3 tot 7%: een schenking registreren kost aardig wat. Gaat u langs bij de notaris, dan betaalt u ook een ereloon. Wil u 100.000 euro schenken aan een kind, dan betaalt u daar in Vlaanderen 3.000 euro schenkbelasting op. Dat lijkt veel … tot u de tarieven van de erfbelasting erbij neemt. Want in het ergste geval kan het kind op dezelfde schijf van 100.000 euro na uw overlijden liefst 27.000 euro erfbelasting betalen.

Cruciaal in de afweging om een schenking al of niet te registreren is de verdachte periode. Dat is de termijn waarbinnen de schenker moet blijven leven na de gift om te vermijden dat er alsnog erfbelasting wordt geheven.

Voor alle duidelijkheid: deze verdachte periode is enkel van toepassing op niet-geregistreerde schenkingen. Bij geregistreerde schenkingen is er geen verdachte periode.

3. Hoe lang bedraagt de verdachte periode?

Tot voor kort bedroeg de verdachte periode in alle gewesten drie jaar. Sinds enkele jaren varen de regio’s hun eigen koers.

• In Wallonië is de verdachte periode al sinds 1 januari 2022 opgetrokken van 3 naar 5 jaar.
• In Vlaanderen is de verdachte periode sinds 1 januari 2025 opgetrokken van 3 naar 5 jaar.
• In Brussel bedraagt de verdachte periode nog steeds 3 jaar, maar de kans is groot dat de nieuwe Brusselse regering deze ook zal optrekken.

Schenkt u dus vandaag in Vlaanderen of Wallonië zonder de gift te registreren, dan moet u vijf jaar in leven blijven. Anders zal de begiftigde erfbelasting moeten betalen op dat geschonken bedrag. Voor schenkingen in Vlaanderen van vóór 2025 blijft de verdachte periode 3 jaar, maar nieuwe bank- en handgiften vallen dus onder de strengere regel.

Wat betekent deze verlenging concreet? Een hoger risico op (hoge) erfbelasting. De kans dat een schenker binnen vijf jaar overlijdt is uiteraard groter dan binnen drie jaar. Een langere risicotermijn maakt een niet-geregistreerde schenking dus minder aantrekkelijk. Het is geen geheim dat de overheid hiermee beoogt meer schenkers te overtuigen meteen schenkbelasting te betalen, zodat de fiscus zeker zijn deel krijgt. Immers, als u een ongeregistreerde gift doet en de termijn overleeft, loopt de fiscus inkomsten mis (geen schenkbelasting én ook geen erfbelasting).

4. Waarom blijft een schenking niet registreren tóch nog interessant?

Er zijn enkele belangrijke redenen waarom deze techniek, mits doordacht gebruik, nog steeds loont:

• Potentieel nul procent belasting: Geen enkele vorm van vermogensoverdracht is zo goedkoop als een niet-geregistreerde schenking. Als de schenker de termijn doorstaat, betaalt de begiftigde helemaal niets. Vergelijk dat met een notariële schenking (minstens 3%) of nalaten via erfenis (tot tientallen procenten erfbelasting). Die 0%-optie behoudt zijn aantrekkingskracht.
• Mogelijkheid tot achteraf registreren: Een bankgift hoeft niet alles of niets te zijn. U hebt de optie om later alsnog uw “gok” veilig te stellen. Stel, u schenkt in 2025 een groot bedrag. Drie jaar gaan vlot voorbij, maar in jaar vier krijgt u plots een ernstige diagnose. U kunt dan nog snel beslissen de eerdere schenking alsnog te laten registreren. Dat kan zelfs nog als de schenker in comateuze toestand is. U betaalt dan alsnog de schenkbelasting, maar vermijdt zo dat uw begiftigde die hoge erfbelasting moet betalen. Let wel, tijdig handelen is cruciaal: de registratie moet vóór het overlijden gebeuren. Sinds enkele jaren kan u de registratie online doen.
• Nog steeds flexibel en geleidelijk schenken: Met niet-geregistreerde schenkingen kunt u eenvoudig gespreid in de tijd schenken. U zou bijvoorbeeld jaarlijks een (kleiner) bedrag kunnen schenken aan uw kinderen, zonder telkens langs de notaris te gaan. Dit laat toe uw vermogen stap voor stap over te dragen, het risico te spreiden en telkens opnieuw de keuze te maken om wel of niet te registreren. Het vergt wel iets meer langetermijnplanning.
• Successieverzekering als vangnet: Een alternatief is het afsluiten van een successieverzekering. Uw nabestaanden kunnen er de erfbelasting geheel of gedeeltelijk mee betalen bij een plots overlijden door een ongeval. Zo’n verzekering is natuurlijk ook niet gratis.

5. Wat zijn de grootste risico’s bij niet-registreren?

Registreren of niet is een afweging tussen nu niets betalen met kans op later veel betalen, versus nu een beetje betalen en klaar zijn. Een bankgift wordt niet toevallig ook een gokschenking genoemd. U gokt immers dat u lang genoeg in leven blijft. Gaat het mis – u overlijdt binnen de verdachte periode – dan is de fiscale rekening fors.

Na een bankgift moet u enkele jaren ‘blijven leven’ om veilig te zijn. Die onzekerheid weegt soms psychologisch. Voor iemand op hogere leeftijd of met broze gezondheid is vijf jaar overbruggen minder evident dan drie jaar. Het risico – en dus de mentale tol – is groter geworden.

Tot slot moet u een hand- of bankgift correct formaliseren om later discussies te vermijden. U dient zorg te dragen voor bewijsstukken: de overschrijvingsbewijzen en ondertekende documenten waarin de begiftigde de gift aanvaardt. Deze documenten moet u jarenlang bewaren. Als de fiscus bijvoorbeeld na uw overlijden twijfelt of het wel om een gift ging, moet de begiftigde dit kunnen aantonen.

De tijd nog niet rijp om aan schenken te denken?

Bij Keytrade Bank zet u uw geld ondertussen vlot aan het werk