Opgepast voor fraude met vacatures

Op een dag vind je de job van je leven … en dan ben je weg natuurlijk. Zo’n 25 jaar geleden werd deze reclamespot deel van ons collectief geheugen. In die tijd knipten we nog vacatures uit de krant en verstuurden we onze sollicitatiebrief wellicht nog met de post. Vandaag doen we dat natuurlijk allemaal lekker digitaal.

Het internet biedt nu een schier eindeloze stroom van mogelijkheden. Jobportalen, LinkedIn, en zelfs sociale media zoals Facebook, Instagram en WhatsApp worden ingezet om jobadvertenties te verspreiden. Dit heeft de arbeidsmarkt toegankelijker gemaakt, maar ook kwetsbaarder voor bepaalde risico's.

Wat is vacaturefraude?

Een van die risico's is de toename van frauduleuze vacatures. Oplichters plaatsen of sturen valse jobaandiedingen met aantrekkelijke salarissen en voordelen. Wanneer u op zo’n advertentie klikt of ingaat op een aanbod, kan dit het begin zijn van een nare ervaring.

In de VS zijn zulke recruitment scams een van de snelst groeiende vormen van digitale oplichting. De Federal Trade Commission - een overheidsdienst die waakt over consumentenrechten - registreerde in 2023 meer dan 110.000 oplichtingszaken. Dat is een veelvoud in vergelijking met 5 jaar voordien (28.000). Ook opmerkelijk: vacaturefraude blijkt een vorm van oplichting die slachtoffers hard treft: gemiddeld 2137^USD per zaak. Dat maakt het de op één na duurste vorm van oplichting, na beleggingsfraude.

De VS is België natuurlijk niet, maar online fraude houdt geen rekening met grenzen. Wat in de VS werkt, komt vroeg of laat ook onze richting uit.

Hoe werkt vacaturefraude?

Vacaturefraude of jobfraude kan verschillende vormen aannemen. Typisch krijgt u een sympathiek berichtje van een wervingsbureau, headhunter of consultant. Bijvoorbeeld via WhatsApp of ander platform. Ze hebben uw naam gevonden in een database van werkzoekenden en vragen of u openstaat voor een jobopportuniteit. Het kan ook zijn dat u het jobaanbod krijgt toegezonden zonder enige omkadering of inleidend praatje.

Solliciteren doet u online - dikwijls via een link in het berichtje. Vaak verloopt dat proces heel professioneel en moet u een ‘aanmeldingsprocedure’ volgen. De recruiter kan u ook vragen om uw gegevens te delen ‘om het contract voor te bereiden’. U maakt een profiel aan, vult uw contactgegevens in, vertelt waarom u de job wil, upload eventueel uw diploma of certificaten, enzovoort. Het hele proces oogt vaak heel professioneel. U kan ook de vraag krijgen om een test te doen. Soms wil de sympathieke recruiter u al meteen voor die inspanning bedanken. Zo kan het zijn dat u dan al toegang krijgt tot een online (crypto)wallet waar een ‘financiële beloning’ op u wacht.

Die beloning ziet er mooi uit, denkt u. Dus u aanvaardt de eerste ‘echte’ opdracht. En dan een tweede, een derde … Op een bepaald moment wordt uw wallet of platform echter geblokkeerd en kan u niet verder werken. Of lukt het niet om uw ‘digitale euro’s of dollars’ over te schrijven naar uw bankrekening. Om verder te kunnen moet u dan natuurlijk betalen of vraagt de recruiter om uw kaartgegevens. Ondertussen wordt u nog altijd begeleid door die supersympathieke jongen of meid, die stilaan een hechte vriendschapsband met u opbouwt, en zelfs foto’s stuurt van zijn of haar kinderen …

Uiteraard zijn er nog 101 varianten op bovenstaande techniek: een valse advertentie op een website of Facebook, een e-mail met een aantrekkelijk aanbod, een valse jobaanbieding via professionele netwerken zoals LinkedIn, een jobaanbieding in het buitenland waarbij u eerst een (betalende) vergunning moet regelen om in dat land te mogen werken, enzovoort. Met behulp van AI kan een oplichter zich makkelijk voordoen als een echte recruiter, zonder dat u ook maar iets in het oog heeft. De methodes zijn divers en vaak ingenieus, maar het doel blijft hetzelfde: u persoonlijk en financieel uitbuiten.

Hoe kan u zich beschermen tegen vacaturefraude?

• Voer een grondig onderzoek uit naar de recruiter of het bedrijf dat de vacature aanbiedt. Zoek naar beoordelingen, nieuwsartikelen en andere vermeldingen om hun reputatie te verifiëren. Let wel: sommige oplichters misbruiken ook de naam van bekende bedrijven.
• Verifieer of de contactgegevens die in de vacature worden vermeld, overeenkomen met die op de officiële website van het bedrijf.
• Doe een zoekopdracht door de exacte formulering van de vacature tussen aanhalingstekens te zetten, zo kan u zien of dezelfde tekst op meerdere sites verschijnt, wat een indicatie kan zijn van een scam.
• Als een recruiter contact met u opneemt via sociale media of een berichtenplatform, wees dan extra sceptisch en verifieer de identiteit via andere kanalen.
• Als iets te mooi lijkt om waar te zijn, is dat het waarschijnlijk ook. Luister naar uw instinct en neem bij twijfel geen risico’s.
• Gebruik alleen betrouwbare vacaturesites, maar wees ook daar waakzaam.
• Gebruik LinkedIn om verbinding te maken met huidige werknemers van het bedrijf dat u aanwerft. Een kort gesprek kan bevestigen of een vacature echt is, en u kunt ook waardevolle inzichten verkrijgen over de bedrijfscultuur en werkomgeving.
• Wees beducht op rode vlaggen:

• U moet op een link klikken, persoonlijke gegevens delen (vooral aan het begin van het proces), bank- of kaartgegevens verstrekken, een programma of bestand downloaden of installeren, betalen voor een training of opleiding, …
• U krijgt de job zonder een interview
• U krijgt meteen een hoog salaris en hoeft uw loon niet te onderhandelen
• De vereisten voor de job zijn meestal beperkt, u heeft geen ervaring nodig
• U krijgt e-mails verzonden vanaf Gmail, Yahoo, Hotmail of andere generieke mailadressen.

• Bescherm uw digitale identiteit. Zorg dat uw antivirussoftware up-to-date is en dat u sterke, unieke wachtwoorden gebruikt voor verschillende accounts. Overweeg twee-factor-authenticatie in te stellen waar mogelijk om uw accounts verder te beveiligen.
• Lees ook deze tips om u te beschermen tegen andere vormen van fraude.