Komt er een recessie in de VS?

In het eerste Harry Potter-boek durft niemand de naam van He Who Must Not Be Named uit te spreken. De angst dat iets werkelijkheid wordt als de jonge tovenaars hem benoemen, zit diep. In de financiële wereld bestaat er ook zo’n woord: recessie.

De jongste weken fluisteren economen, beleggers en financieel journalisten steeds vaker het R-woord. In maart dook het drie keer zoveel op in de media als in januari. Ook Google-zoekopdrachten naar het woord stijgen duidelijk. De vraag klinkt stilaan luider: staat er echt een voor de deur? Of praten we onszelf de stuipen op het lijf? En als er een komt: hoe slecht is dat voor beleggers?

Recessie: made in the USA?

De grootste economie ter wereld, de VS, zit op het spreekwoordelijke puntje van de stoel. Na een sterk herstel uit de pandemie leek een recessie tot voor kort onwaarschijnlijk. De werkloosheid was laag, Joe Sixpack consumeerde gretig, bedrijven investeerden en Wall Street grossierde in records. Maar sinds de wissel in het Witte Huis begin 2025 waait er een andere wind. En kwamen er drastische economische maatregelen die het risico op een recessie - zeg maar een economische krimp - fors verhoogden.

Het dieptepunt tot nog toe was 2 april, toen Trump een grootschalige tarievenblitz ontketende. Een baseline-tarief van 10% op alle import, plus extra tarieven op landen met grote handelstekorten met de VS.

Zelfs een onbewoond eiland blijft niet buiten schot. Zelfs basisproducten die de VS amper maakt zoals koffie, thee en bananen vallen onder de heffing. Zelfs landen die meer importeren uit de VS dan exporteren naar de VS - zoals Nederland - worden over dezelfde tarievenkam geschoren.

Experimenteren met economie

Olu Sonola, head US economic research van ratingbureau Fitch, liet in de Financial Times optekenen dat het gemiddelde importtarief 22% bedraagt, vergeleken met 2,5% vorig jaar. Dat is het hoogste niveau sinds 1910, een historische breuk met het vrijhandelstijdperk en een keerpunt voor zowel de Amerikaanse als de mondiale economie. Of zoals The Economist het verwoordt: het land dat de voorbije 80 jaar de architect van de globale handel was, en er veel van heeft geprofiteerd, probeert het nu te slopen. Trump erfde in januari een groeiende economie. Wall Street speculeerde dat hij volop zou dereguleren en belastingen verlagen om de groei te stimuleren. Die verwachtingen hebben de voorbije weken een scherpe wending genomen. Een blik op de beurs zegt genoeg.

Inflatie opstoken, groei verstikken

Hoge importtarieven werken in de praktijk als een belastingverhoging voor consumenten en bedrijven. Geïmporteerde goederen worden duurder, waardoor de inflatie oploopt. Fondsbeheerder Schroders becijferde dat de nieuwe tarieven de Amerikaanse inflatie met zo’n 2 procentpunt kunnen opstuwen. Tegelijk remmen duurdere import en mogelijke tegenmaatregelen van andere landen de Amerikaanse economie – met een geschat groeiverlies van bijna 1 procentpunt van het bbp. Die combinatie van stijgende prijzen én slabakkende groei is een griezelig vooruitzicht voor ´s werelds grootste economie: het spookbeeld van stagflatie (stagnatie + inflatie) duikt op.

Amerikaanse bedrijven krijgen te maken met hogere kosten voor onderdelen en grondstoffen. Niet alle extra kosten kunnen zij doorrekenen aan de klant, dus veel Amerikaanse bedrijven zullen hun winstmarges zien krimpen. In 2018, tijdens Trumps vorige handelsoorlog, konden producenten ongeveer 60% van de extra invoerkosten doorrekenen aan consumenten – de rest drukte hun winst. Nu het pakket nog omvangrijker is, zullen consumenten vrijwel overal prijsstijgingen voelen. Dat is een stevige aderlating voor hun koopkracht.

Code oranje

Het consumentenvertrouwen was in maart - dus vóór Liberation Day - al gezakt naar het laagste niveau in meer dan vier jaar. Huishoudens noemden expliciet de nieuwe handelsbarrières en prijsstijgingen als redenen voor hun zorgen. Waar Amerikanen vlak na de verkiezingen van november nog optimistisch gestemd waren, is dat optimisme als sneeuw voor de zon verdwenen. Economen waarschuwen dat zo’n vertrouwensdip niet zonder gevolgen blijft: als genoeg mensen hun hand op de knip houden uit angst voor een recessie, kan die recessie juist werkelijkheid worden – een self-fulfilling prophecy.

Dat is niet het enige knipperlichtje. Ook bedrijven worden voorzichtiger. Het resultaat is dat kapitaalinvesteringen, een motor van groei, beginnen te haperen. Voorspellingen voor bedrijfsinvesteringen in de VS waren vóór Liberation Day al teruggeschroefd tot 1,9% groei dit jaar, terwijl begin januari nog 2,5% werd verwacht.

De Federal Reserve tussen twee vuren

Normaal gesproken zou de Amerikaanse centrale bank (Federal Reserve) ingrijpen wanneer de economie vertraagt. Zij kan de rente verlagen om leningen goedkoper te maken, investeringen aan te moedigen en de economie een duwtje te geven. Maar de huidige situatie plaatst de Fed voor een duivels dilemma. Door de importheffingen kan de inflatie weer oplopen. In normale omstandigheden zou de centrale bank juist de rente verhogen om zo’n inflatie-opstoot te bedwingen. Maar tegelijk dreigt de economische groei te versomberen, wat juist pleit voor renteverlaging om een recessie af te wenden. Met andere woorden: Trumps handelspolitiek kan een stagflatoire schok veroorzaken.

Onvermijdelijke recessie of kan het tij keren?

Betekent dit alles dat een recessie in de VS onvermijdelijk is? Steeds meer economen achten de kans hoger dat de Amerikaanse economie eind 2025 daadwerkelijk krimpt. Sommige banken zoals HSBC hebben de kans op een recessie tijdens de komende 12 maanden op 40% gezet. Anderen zijn pessimistischer. JP Morgan acht de kans op een (wereldwijde) recessie ondertussen 60%.

Toch is er nog geen absolute zekerheid. Er zijn scenario’s denkbaar waarin het tij keert of de schade beperkt blijft. Trump zelf stuurt vaak wisselende signalen. Enerzijds omarmt hij nu het idee dat “enige pijn nodig is” om zijn droom van een nieuwe Amerikaanse gouden eeuw te bereiken. Anderzijds heeft de president al gehint dat uitzonderingen mogelijk zijn. Het is dus zeker mogelijk dat hij op de rem gaat staan (als Wall Street echt begint te steigeren?). En als de economische data de komende maanden dramatisch verzwakken, kan de Fed alsnog agressiever versoepelen dan nu gedacht – al blijft dat balanceren op een slap koord met de inflatie.

Onthou ook dat recessies zich moeilijk laten voorspellen. In 2007 voorspelde slechts 38% van de economen een recessie in de VS, vlak voor de grootste economische neergang sinds WO II. In 2022 voorspelde dan weer 63% een recessie in VS, terwijl die er nooit kwam. Maar toen was er geen handelsconflict van deze omvang. Vandaag wijzen zowel sommige harde data (zoals dalende investeringen) als zachte data (vertrouwen, beurssentiment) stilaan richting koelere economische tijden in de VS. Veel hangt af van één man in het Witte Huis – en dat maakt prognoses onzeker.

Overslaande vlam of beheersbaar vuurtje?

Wanneer de grootste economie ter wereld niest, worden andere landen verkouden, zo luidt het gezegde. Europa voelt de eerste spatten van de Amerikaanse storm. De EU kreeg bij Trumps tariefaankondiging een onaangename verrassing te verwerken: een tarief van 20% op zijn export naar de VS. Dit komt bovenop een relatief matig groeiende Europese economie. Europese bedrijven - van Duitse auto’s tot Deense afslankmiddelen - staan plots voor een veel duurdere toegang tot de cruciale Amerikaanse markt, waardoor hun concurrentiepositie verzwakt. Als de Amerikaanse economie krimpt, krijgen Europese exporteurs bovendien minder orders.

De Europese Centrale Bank staat in dit scenario voor een vergelijkbare uitdaging als de Fed. Enerzijds is de inflatie in Europa nog een stukje te hoog, anderzijds dreigt nieuwe economische tegenwind door de handelsspanningen. Het is mogelijk dat extra renteverlagingen nodig zullen zijn om een grotere groeivertraging te voorkomen. Daarnaast klinkt de roep om fiscale stimulans luider. In Duitsland – traditioneel zuinig – zitten al grote investeringsprogramma’s in de pijplijn. Dit soort overheidsuitgaven zouden een buffer kunnen vormen.

Ondertussen in China

China, de op een na grootste economie, zit eveneens in de storm met een forse heffing van 34%, bovenop de bestaande heffing van 20%. Dit dreigt de Chinese exportmachine te verstikken. De Chinese groei was al enkele jaren aan het afkoelen; een handelsoorlog komt heel ongelegen. Beijing heeft zich voorbereid met stimuleringsmaatregelen aan het thuisfront: extra overheidsinvesteringen, belastingverlagingen en steun voor consumptie. Het idee is om de economie meer op binnenlandse vraag te laten steunen nu de export moeilijker wordt. In feite probeert China dit kunstje al jaren – met gemengd succes – maar de urgentie is nu een stuk hoger. Voor 2025 zal China moeite hebben om de beoogde 5% groei te halen als de VS in recessie gaat.

Opkomende markten in de vuurlinie

Opkomende markten zijn in het bijzonder kwetsbaar voor globale schokgolven. Veel ontwikkelende landen zijn sterk afhankelijk van de wereldhandel en van investeringsstromen uit het Westen. Als de VS in een recessie glijdt en de vraag naar grondstoffen en goederen afneemt, voelen zij dat direct. Bovendien zorgt de toegenomen onzekerheid ervoor dat internationale beleggers risico’s mijden. Het klassieke patroon wordt dan zichtbaar: kapitaal vlucht naar veilige havens – Amerikaanse en Europese staatsobligaties, goud, de Japanse yen – en verlaat risicovollere markten.

Wat betekent dit voor beleggers?

Voor beleggers zijn dit onrustige tijden. Alle beurzen gingen meteen hard onderuit. Wall Street beleefde zijn slechtste dag in jaren nadat de nieuwe heffingen bekend raakten. In een dergelijk klimaat is het belangrijk om uw beleggingen kritisch te bekijken en eventueel te herpositioneren voor meer zekerheid. Hier zijn enkele concrete handvatten om als belegger met recessievrees om te gaan:

• Herzie uw aandelenblootstelling: Aandelen hebben historisch het meeste last van recessies, omdat winsten van bedrijven terugvallen. Dat wil niet zeggen dat u alles moet verkopen – de markt timen is heel moeilijk en na een dip kan herstel snel volgen. Bovendien groeit de wereldeconomie op lange termijn meer dan hij krimpt. Voor sommige beleggers kan het evenwel zinvol zijn om wat risico af te bouwen. Defensieve sectoren kunnen bijvoorbeeld een optie zijn: bedrijven in basisconsumptie (supermarkten, voedingsproducenten), farmacie/gezondheidszorg en nutsbedrijven hebben een stabielere vraag, zelfs in een recessie. Zulke aandelen zijn geen garantie tegen koersdalingen, maar ze houden doorgaans beter stand dan de brede markt. Ook kwaliteitsbedrijven met sterke balansen en vaste kasstromen (bijv. sommige telecom- of infrastructuurbedrijven) kunnen aantrekkelijker zijn als beleggers meer op zekerheid letten.
• Obligaties als veilige haven: Obligaties keren terug als beschermengel in de portefeuille. Waarom? Als een recessie nadert, zullen centrale banken wellicht de rente verlagen, waardoor de koersen van bestaande obligaties stijgen. Kieskeurigheid is wel belangrijk.
• Goud: Goud wordt vaak de ultieme crisisverzekering genoemd. Het edelmetaal presteert historisch goed in tijden van zwakke groei en politieke onzekerheid. De goudprijs is al sterk gestegen, maar zou nog kunnen aantrekken als beleggers wereldwijd zoeken naar een inflatiebestendige veilige haven. Let wel op dat goud geen rente of dividend oplevert, het is puur een waardeopslag.
• Cash (tot op zekere hoogte): In onzekere tijden kan het nuttig zijn om iets meer contanten aan te houden. Cash biedt flexibiliteit en voorkomt dat u gedwongen bent beleggingen op een ongunstig moment te verkopen. Stel, de markt daalt verder – met wat cash in portefeuille kunt u later kwaliteitsaandelen oppikken. Hou er natuurlijk rekening mee dat contant geld langzaam door inflatie wordt aangevreten. Het is dus geen langetermijnbelegging.
• Diversificatie en lange termijn: Vergeet niet het aloude adagium: “Leg niet alle eieren in één mand.” Spreid uw beleggingen over verschillende regio’s, sectoren en instrumenten. Herbalanceren kan voor sommige beleggers aangewezen zijn.
• Blijf rustig. Het is begrijpelijk dat u nerveus wordt van krantenkoppen over een mogelijke recessie, maar paniek is een slechte raadgever. Zorg dat uw portefeuille past bij uw draagkracht en horizon. De slechtste dagen op de beurs liggen vaak dicht bij de beste dagen op de beurs. Als u die goeie dagen mist, dan kan de achterstand fors oplopen.

Tijd om uw portefeuille bij te sturen?

Aan de slag