Hoe schenken of nalaten aan een goed doel?

Geld en geluk kennen geen rechtlijnig verloop. Voor mensen die weinig hebben maakt geld héél gelukkig. Maar boven een bepaalde drempel maakt nog méér geld niet extra gelukkiger. In België heeft professor Lieven Annemans onderzocht waar dat plafond concreet ligt: ergens tussen de 4.000 en 4.500 euro netto inkomen per maand. Vanuit wetenschappelijk standpunt zou u dus kunnen stellen: geef maar weg wat u boven dat plafond ontvangt.

Het antwoord op ‘wanneer geeft u iets weg en hoeveel’ is uiteraard niet zomaar in een wetenschappelijke formule te gieten. Er spelen zoveel factoren een rol. Leeftijd, opvoeding en wereldbeeld, persoonlijke tegenslag of voorspoed, de voorbeelden die u om uw heen ziet, enzovoort. Wat wél voor iedereen geldt, is dat geven altijd een goed gevoel geeft: of het nu een stuk taart is voor de postbode, een donatie voor een benefiet of tijd voor een vriend die in de problemen zit. In dit artikel gaan we dieper in op hoe u iets aan een goed doel kan nalaten of geven, en waarop u best let.

Via een testament

Als u niet vastlegt wat er met uw vermogen gebeurt na een overlijden, dan is het wettelijk erfrecht van toepassing. Dat betekent dat uw nalatenschap eerst verdeeld wordt onder uw eventuele partner en/of kinderen. Zijn die er niet, dan komen uw ouders, broers/zussen of hun kinderen in beeld. Dat gaat zo verder tot uiteindelijk de overheid uw nalatenschap krijgt als er geen enkele erfgenaam is.

Met een testament kan u zelf kiezen wat er (met een deel) van uw nalatenschap gebeurt. Heeft u kinderen of bent u gehuwd, dan kan u niet zomaar uw volledige vermogen nalaten aan een goed doel. Uw kinderen hebben samen recht op minstens 50% van uw nalatenschap, en ook uw partner heeft rechten. Heeft u geen kinderen en/of bent u niet gehuwd? Dan geniet u alle vrijheid om uw vermogen weg te schenken of na te laten aan wie u wil.

Wil u iets nalaten aan een goed doel? Geef dan in uw testament duidelijk aan voor welke organisatie uw legaat bedoeld is. Vermeld dus niet dat uw geld naar ‘de strijd tegen klimaatopwarming’ of ‘kankeronderzoek’ moet gaan, maar noteer de juridische benaming, het ondernemingsnummer en het adres van de organisatie die u wil ondersteunen. Zo is er geen discussie mogelijk. Het kan ook interessant zijn om in uw testament op te nemen wat er met het legaat dient te gebeuren als het goede doel niet meer bestaat op het moment van uw overlijden. Dat kan u oplossen door een tweede goeHoe gek het ook mag klinken: schenken kan ook geld kosten. Voor u iets aan een goed doel schenkt, kijkt u best eerst welke fiscale regels van toepassing kunnen zijn. Die zien er in elk gewest een beetje anders uit:

• Vlaanderen

  Sinds juli 2021 kan u in Vlaanderen via een testament aan een goed doel nalaten zonder dat er enige erfbelasting is verschuldigd. Of u nu een groot vermogen nalaat of niet: het goede doel zal hierop geen erfbelasting betalen. Ontdek het overzicht van goede doelen. Bepaalde ‘goede doelen’ vallen echter buiten dit gunsttarief. Zo betalen beroepsverenigingen en private stichtingen 8,5% erfbelasting.In Vlaanderen kon u vroeger met een duolegaat op een fiscaal vriendelijke manier iets nalaten aan een vriend of familielid en tegelijk een goed doel steunen. Dat kan sinds juli 2021 niet meer op een fiscaal vriendelijke manier. De Vlaamse wetgever heeft een einde willen maken aan deze fiscale optimaliseringstechniek. Heeft u nog een testament waarin een duolegaat is opgenomen? Dan past u uw testament best aan.

• Brussel

  Als u in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest iets nalaat aan een goed doel, dan zijn er wél successierechten (‘erfbelasting’) verschuldigd. Dat tarief bedraagt 7% of 25%. Alleen goede doelen die federaal erkend zijn om fiscaal aftrekbare giften te ontvangen, genieten van het lagere tarief.In tegenstelling tot Vlaanderen kan u in Brussel wel nog steeds de techniek van het duolegaat gebruiken om een vriend of (ver) familielid op een fiscaal vriendelijke manier iets na te laten en tegelijk een goed doel te steunen. In de praktijk betaalt het goede doel dan niet alleen de eigen successierechten, maar ook degene van uw vriend of ver familielid. Op die manier betaalt uw vriend of familielid geen successierechten en houdt het goede doel er ook wat aan over.

• Wallonië

• Als u in het Waals Gewest iets nalaat aan een goed doel, dan zijn er net als in Brussel successierechten verschuldigd. Dat tarief bedraagt 7%. Ook in Wallonië kan u nog steeds de techniek van het duolegaat gebruiken (zie Brussel).

Via een schenking

Als u kiest om tijdens uw leven al een deel van uw vermogen te schenken aan een goed doel, dan zorgt u er best voor dat u nog voldoende overhoudt om comfortabel verder te leven. Let er op om nog inkomsten te hebben (beroepsinkomsten, pensioen, huurinkomsten, dividenden, ...) en hou rekening met onvoorziene omstandigheden. Als u een schenking doet, dan verdwijnt dit definitief uit uw vermogen. Gegeven is dus gegeven.

Ook bij een schenking moet u opnieuw rekening houden met de rechten van uw eventuele kinderen en huwelijkspartner. Krijgen uw huwelijkspartner en/of kinderen later minder dan wat hen wettelijk toekomt omdat u te veel heeft weggeschonken, dan kunnen (niet: moeten) zij hun deel opeisen.

Goed om weten: u kan aan een schenking voor een goed doel ook voorwaarden, lasten en modaliteiten koppelen. Zo kan u bijvoorbeeld vastleggen dat het geschonken vermogen aangewend moet worden voor een specifiek project, bijvoorbeeld wetenschappelijk onderzoek. Al dient u hiervoor wel bij de notaris langs te gaan om een en ander op papier te zetten, en is het aan te raden om de haalbaarheid van de voorwaarden met het goede doel te bespreken.

Er zijn twee manieren om te schenken: met een bankgift of via de notaris.

• De bankgift

  Met een bankgift schrijft uw roerende goederen over van uw rekening naar de rekening van het goede doel. Dat kan geld zijn, maar bijvoorbeeld ook aandelen. U maakt daarbij een document (pacte adjoint) op als bewijs van de schenking. Op die manier is de kans op discussies (met de fiscus of wettelijke erfgenamen) kleiner.Schenkt u met een bankgift, dan betaalt u in Brussel en Wallonië geen schenkbelasting en betaalt het goede doel ook geen successierechten op voorwaarde dat u na de schenking nog 3 jaar leeft.U kan er ook voor kiezen om de bankgift te registreren als u in Brussel en Wallonië woont. In dat geval is er (in Wallonië 5,5% en in Brussel 6,6% (voor stichtingen van openbaar nut) of 7% (voor vzw’s en private stichtingen)) schenkbelasting verschuldigd, maar dient u geen rekening te houden met de risicotermijn van 3 jaar.In Vlaanderen is er géén schenkbelasting of erfbelasting verschuldigd voor schenkingen of legaten aan goede doelen. Let wel, het moet gaan om goede doelen die het algemeen belang dienen. Private stichtingen en beroepsverenigingen worden uitgesloten (hier geldt een schenkbelasting van 5,5%)./p>

• Via de notaris

  Soms bent u verplicht om via de notaris te schenken, bijvoorbeeld als u onroerende goederen wil schenken of bepaalde voorwaarden aan de schenking wil verbinden. Op een schenking aan een goed doel via de notaris is er schenkbelasting verschuldigd in Brussel (6,6 of 7%) en Wallonië (5,5%), maar niet in Vlaanderen (behalve private stichtingen en beroepsverenigingen, dan is het 5,5%). Schenkt u via de notaris, dan is er sowieso geen erfbelasting verschuldigd.

Tot slot: schenkingen kunnen een vermindering in de personenbelasting opleveren, al zijn daar voorwaarden aan verbonden:

• Het belastingvoordeel geldt niet voor elk goed doel, maar alleen voor schenkingen aan erkende instellingen zoals het Rode Kruis en Kom op tegen Kanker. 
• Schenkingen en giften van minstens 40 euro geven recht op een belastingvermindering van 45%. U mag tot 10% van uw netto belastbaar inkomen schenken, met een plafond van 392.200 euro.

Bent u van plan een schenking te doen of een goed doel in uw testament op te nemen? Informeer u grondig over welke schenkbelasting of welke successierechten van toepassing kunnen zijn. Vraag steeds advies aan uw notaris of een andere expert in vermogensplanning.