Tien basisregels voor levenslang succes op de beurs

Het mirakel van de samengestelde interest, daar draait het allemaal om. Als een voorzichtig belegger jaarlijks gemiddeld 12% return kan halen, heeft die na 40 jaar van elke 10.000 euro 930.000 euro gemaakt. En het goede nieuws is: eigenlijk kunnen we dat allemaal. We moeten dan wel tien principes in acht nemen. Deze tien.

Nog goed nieuws: het gaat echt niet om gesofisticeerde modellen of grote bedragen of dure adviseurs, wel integendeel: het draait rond eenvoud, toewijding, volharding, vertrouwen en andere factoren die voor iedereen beschikbaar zijn. Al wat u nodig hebt is te vinden in de volgende tien principes.

" 1. Vervang de draaideur van de beurs door een deur zonder binnenklink."

Jammer dat de toegang tot de beurs een kamerbrede draaideur is, en geen stevige deur zonder klink aan de binnenkant. Want hoe graag en hoe vaak gebruiken beleggers die draaideur niet, en hoe vaak beklagen ze zich dat niet achteraf? Die dure gewoonte om altijd binnen en buiten te lopen is de hoofdreden waarom er zo’n diepe kloof gaapt tussen het gemiddeld rendement over de lange termijn van de meeste beursindexen (circa 7% per jaar) en het gemiddeld rendement voor de beleggers (2 à 3%). Ze lopen buiten in een poging de slechte dagen te vermijden, maar daardoor missen ze vooral de goede dagen.

Alzo wordt wachten op een crash duurder dan de crash zelf. Massa’s Belgische spaarders durfden in de voorbije jaren geen aandelen te kopen. Zonde, want hun 268 miljard euro op spaarrekeningen bracht in de voorbije tien jaar nauwelijks wat op. In die periode haalde mijn portefeuille een rendement van 293%. Als de beurs morgen crasht, moet ze al met 75% crashen om me naar mijn positie van februari 2009 terug te duwen. Anders gezegd: tien jaar lang de beurs mijden uit vrees voor een crash kost de spaarder evenveel als een uitzonderlijk verwoestende crash van 75%.

Er is een uitzondering op deze buitendeurregel. Eén type belegger moet dikwijls terug binnenlopen: de beginner. Koop uw eerste aandelen niet allemaal tegelijk, maar bijvoorbeeld één per maand, om het risico te mijden dat u op de top van een cyclus alles kocht.

"2. Wied het onkruid, laat de bloemen bloeien."

Het is mogelijk dat u deze al tot vervelens toe aangehoord hebt: ‘cut your losses, let your profits run.’ Het is een van de allerbeste adviezen ter wereld, dat tegelijk het vaakst in de wind wordt geslagen. En dus het eeuwig herhalen waard. Wat een opmerkelijke massablunder toch, die neiging om veel te snel een goed presterend aandeel te verkopen en om veel te lang een slecht presterend aandeel te houden.

De metafoor van de bloementuin snapt iedereen: natuurlijk pluk je de mooie bloemen niet, natuurlijk besproei je het onkruid niet in de hoop dat het in mooie bloemen verandert… Maar op de beurs doen we het tóch. Waarom? Omdat we het haten onze fouten onder ogen te zien. We hadden onkruid gekocht in de waan dat het bloemen waren. In plaats van te zeggen: ‘Pech, weg ermee’, redeneren we: ‘misschien, als ik lang genoeg wacht, verandert die treurige tros onkruid toch nog in een mooie bloem.’ En wat doen we dan zo vaak met de mooie bloem? Verkopen! Vaak dan nog om er in ruil onkruid mee te kopen.

Dat is dubbel sneu omdat de beurs ons een uniek en potentieel uiterst lucratief voordeel aanbiedt: de wet van de asymmetrische returns. Indien u 1.000 euro belegt in een aandeel, kunt u maximaal 1.000 euro verliezen. U kunt evenwel veel meer dan 1.000 euro winnen – sommige aandelen vertwintigvoudigen. Extreme winnaars brengen u veel meer op dan extreme verliezers u kunnen kosten. Is dat nu niet het ultieme argument om vooral toch de winnaars bij te houden?

"3. Focus op de markt, niet op het nieuws."

Hoofdnieuws zomer 2018: sterke Amerikaanse economie, bedrijfswinsten op records, liefde voor grote technologieaandelen. Reactie van de markten: alles hoger. Hoofdnieuws van het vierde kwartaal 2018: handelsoorlog, Amerikaanse renteverhogingen, Chinese groeivertraging, Brexit, ballorige Italianen en een Donald Trump die alle normale mensen uit het Witte Huis kegelt. Gevolg: crashende beurzen. Hoofdnieuws van januari 2019: dooi in de Amerikaans-Chinese verhoudingen en een pauze in de Amerikaanse renteverhogingen. Reactie: alles hoger.

Maar wat is er fundamenteel veranderd sinds afgelopen zomer? Eigenlijk niets. U had uzelf al dat manisch-depressief gedoe kunnen besparen door gewoon te focussen op het nieuws rond de aandelen in uw portefeuille.

Besef bovendien dat 95% van alle nieuws nutteloos is als richtingaanwijzer op de beurs. Zelfs beurscommentaren krioelen van causaliteiten en leggen verbanden waar er geen zijn, genre: het is niet omdat er in Vlaanderen meer barbecues worden gehouden op dagen dat er files staan richting kust, dat een file naar de zee meer barbecues veroorzaakt. Of dat een barbecue files naar zee veroorzaakt.

"4. Spotgoedkoop kan spotgoedkoper worden."

Koop nooit aandelen omdat hun koers het laagste peil in jaren heeft bereikt. Jawel, het aandeel Nyrstar kost dezer dagen zo’n 0,35 euro en zeven jaar geleden 35 euro. Dat betekent geenszins dat het aandeel anno 2019 aantrekkelijker is. In tegenstelling tot een koffiemok of een handdoekenset gaat het hier niet meer om hetzelfde product. De onderneming staat er financieel totaal anders voor dan in 2012, de markt is veranderd, de vooruitzichten zijn danig getemperd.

Vergelijk dus niet met een verleden. Vergelijk enkel met de volgens u billijke waarde van het heden.

Overigens kan een koersdaling hardnekkig lang aanhouden. Die gaat vaak gepaard met een lange periode waarin het ook operationeel minder gaat. Warren Buffett zei ooit over de eerste tegenvallende kwartaalresultaten van een onderneming: ‘Er is nooit slechts één kakkerlak in de keuken.’ Tegenvallers komen vaak in reeksen. Meevallers trouwens ook.

"5. Kristallen bollen bestaan, maar een toekomst zie je er niet in."

‘De koersen van mijn aandelen zijn al mooi gestegen. Zou ik niet het best nu alles verkopen, de crash afwachten en nadien goedkoop opnieuw instappen?’ Als die vraag nu nog steeds bij u opborrelt, ondanks mijn eerste regel over de draaideur, hebt u het nog niet voldoende begrepen. Dus voor de duidelijkheid: ofschoon de volgende crash met zekerheid in aantocht is, weet niemand wanneer hij zal toeslaan. Houd er geen rekening mee.

‘De koersen van mijn aandelen zakken al zo lang. Ik verkoop het best alles, want het armageddon is vlakbij…’ Ook die redenering horen we vaak, al is ze het perfecte spiegelbeeld van die hierboven. Dit keer verwacht de belegger geen trendommekeer omdat de trend al zo lang aanhoudt, maar een verder aanhoudende trend omdat het nu al zo lang duurt. Wie van beiden gelijk krijgt, beslist het toeval. In elk geval maken ze allebei dezelfde fout: ze beschouwen de beurs als een auto waarin de voorruit vervangen werd door een spiegel. Ze denken dat ze veilig vooruitrijden door in de achteruitkijkspiegel te turen.

"6. Hoe voorzichtiger de belegger, hoe meer succes hij heeft."

De alom onderwezen financiële theorie stelt: ‘Als je flink wil winnen, zal je extra risico’s moeten nemen.’ Dat is juist voor wielrenners die de Ronde van Frankrijk willen winnen en dus met doodsverachting de bergflanken afsuizen.

Voor beleggers geldt het omgekeerde: iemand die zich voor de lange termijn engageert, de grote risico’s mijdt en zich in alle omstandigheden houdt aan een even simpel als doeltreffend systeem, zal ervoor zorgen dat hij zijn botten niet breekt op de Alpenflanken. Die blijft in de koers, waar ook de finishlijn ligt, en zal uiteindelijk een veel hogere return behalen dan de kamikazepiloot die onderweg moet opgeven.

Het is cruciaal dat een belegger weet waarmee hij bezig is, vooral in crisissituaties. Iemand die dan het overzicht kwijt is, zoekt leidraden in bloederige krantenkoppen, verliest de focus op de horizon en wordt misselijk omdat hij naar de golven en de kolken van de waan van de dag tuurt. Die gaat fouten maken, dat zie je zo. Die verkoopt in een opflakkering van blinde paniek en keert de beurs de rug toe. Of hij wordt al te risicozoekend, speelt alles of niets om het opgelopen verlies zo snel mogelijk in te halen.

Ik hoef dat allemaal niet te doen, met dank aan mijn systeem en zijn aan- en verkooplimieten. Ik doe gewoon wat dat systeem me opdraagt. Makkelijk zat.

"7. Neem de tijd als bondgenoot in plaats van als tegenstander."

Een belegger kan moeiteloos de juiste koers richting mooie returns aanhouden op voorwaarde dat de tijd niet in zijn nadeel speelt.

Elke belegging waarmee een strijd tegen de tijd wordt aangegaan, is te mijden. Opties kopen bijvoorbeeld, of turbo’s of andere afgeleide producten die niet dienen voor de indekking van risico. Bijvoorbeeld ook shorten: effecten verkopen die men niet bezit, in de hoop ze later goedkoper terug te kopen. En bovenal: geld lenen om het te beleggen. Die lening moet na een bepaalde tijd immers worden terugbetaald.

Al deze activiteiten hebben een gemeenschappelijk punt: u moet hopen dat de koers binnen een beperkte tijd voldoende in de juiste richting beweegt. U bent dus overgeleverd aan mazzel. Wij laten dat soort activiteiten met plezier over aan de speculanten. Beleggen in aandelen is ook zonder turbo’s, shorts, butterflies en andere exotiek al boeiend genoeg.

"8. Koop een aandeel alsof u het hele bedrijf koopt."

De meeste beleggers houden zich doorgaans meer bezig met de kwestie verkopen dan met de kwestie kopen. Het zou andersom moeten zijn. Verkopen moet een no-brainer zijn. Verkoop als in uw beleggersmodel een limiet is overschreden of, in een zeldzaam geval, als het bedrijf totaal niet meer voldoet aan uw initiële eisen. In alle andere gevallen: verkoop niet.

Kopen is moeilijker. Welk aandeel? Daar bestaat geen gouden formule voor. Het is een mix van berekeningen en veronderstellingen, zonder garantie op succes. Ik hanteer als bijkomende regel dat ik minstens drie maanden ‘goesting’ in het aandeel moet hebben. Ontwaar ik een begeerlijke bruid? Dan krijgt zij een zitje in mijn aankoopwachtkamer en moet ze daar drie maanden lang kunnen blijven zitten. Ik maak het haar niet makkelijk. Zoals een advocaat dat doet die alle argumenten van de tegenpartij wil anticiperen, tracht ik mezelf vooral te overtuigen waarom ik het aandeel niet zou kopen. Met die kritische blik zal ik nu en dan in dat wachtkamertje komen kijken: die potentiële partner moet er al die tijd begeerlijk blijven uitzien.

Kopen moet dus speciaal zijn, een beetje zoals een huwelijk. Of beeld u bij de aankoop in dat u het hele bedrijf overneemt. U begrijpt dat u niet elke dag een volledige onderneming kunt kopen, zelfs niet elke tien jaar. U bent AB InBev niet. Dit is dus een unieke transactie voor u. Doet u het of doet u het niet? Dit gedachte-experiment dwingt u zorgvuldig de voors en de tegens te wikken, alle opties te overwegen en vooral uw tijd te nemen alvorens u tot de beslissing overgaat - deze aankoop verandert immers uw leven, zogenaamd.

Natuurlijk is het op de beurs allemaal zo ernstig niet. Zinnen de gekochte aandelen u achteraf niet, met één klik bent u er weer vanaf. Maar door uzelf te overtuigen dat u werkelijk het hele bedrijf koopt, doet u hopelijk niet wat zoveel anderen doen: voor duizenden euro’s aandelen kopen alsof ze aan de kassa van de supermarkt snel nog een reep chocola grabbelen, niet echt wetend van welk merk en welke smaak.

"9. Verander niet in een lemmingen volgende lemming."

Wie achter de kudde aanloopt, baggert in de stront’, luidt een heerlijk plastische beurswijsheid. Zo nu en dan helpt een duidelijk beeld – ziet u zichzelf al bezig, achteraan in een op hol geslagen stampede? Dit is nochtans dagelijkse kost hoor, op de beurs: ik koop, want een ander koopt ook. Waarom zou die ander gelijk hebben? Leo Tolstoi, de man achter Anna Karenina, zei: ‘Fouten zijn niet plots geen fouten meer omdat een meerderheid ze maakt.’/p>

Dat geldt zeker op de beurs. Deze wereld is extreem conformistisch. Iedereen die erbij wil horen begint zich vanzelf een beetje zoals iedereen te gedragen. Dat benevelt al snel het heldere denkwerk. Het geeft vooral de gevaarlijke indruk dat de overtuiging van de groep per definitie de juiste overtuiging is – honderdduizend lemmingen kunnen toch moeilijk allemaal tegelijk verkeerd zitten? Wel, toch wel. meestal zitten zij verkeerd, en niet de enkelingen. Geld heeft de neiging om van veel naar weinig handen te vloeien. Op lange termijn krijgen de meesten klappen, dus zorg dat u in de minderheid zit.

Natuurlijk mag u gerust naar tips luisteren, maar laat u niet zomaar overtuigen. Bestudeer de argumenten en zorg dat u er voor 100% achter staat alvorens u de transactie doet. Het is namelijk úw transactie. Die tip is bovendien gebaseerd op de informatie van het moment, de volgende dag kunnen de argumenten al weggevaagd zijn.

Er is nog een belangrijkere reden waarom u niet blindelings op ‘hete tips’ mag reageren. Beleggers die de verantwoordelijkheid voor hun daden op een ander afschuiven, staan mentaal te zwak om over de lange termijn succesvol te zijn. Die besteden het denkwerk uit en snappen daarom vaak niet wat er gebeurt – hetgeen ze onzeker maakt. Die zijn te emotioneel: ze hopen, en als het slecht uitdraait, verandert hun hoop in boosheid. De goede beleggers laten emoties als hoop en boosheid buiten aan de kapstok hangen. Doe dat ook.

"10. Investeer vooral en bovenal in uzelf."

Buffett zei vaak: ‘U bent uw belangrijkste bezit. Investeer dus zo veel mogelijk in uzelf.’ In uw persoonlijke ontwikkeling, om precies te zijn. Werk aan uw talenten, lees, luister en leer. Tracht elke avond slimmer te gaan slapen dan u ‘s ochtends opstond, zei slimme Charlie Munger ooit. De return on investment kan fenomenaal zijn. En een extra niet te versmaden voordeel: niemand kan het u ontnemen, niemand kan dit soort winst van u wegbelasten.

Investeer ook in uw welbevinden. Goede beleggers zijn gelukkige mensen, en omgekeerd. Het zijn optimisten die in een betere toekomst geloven. Een pessimist kan geen 12 procent jaarreturn halen over 20 jaar, dat bestaat niet. Die ziet overal gevaar, verkoopt veel te snel, en is vaak te cynisch om het mooie te zien in de vele beursgenoteerde bedrijven die ons landje rijk is.

Pierre Huylenbroeck is auteur van Onsterfelijk beursadvies en Iedereen belegger. Hij is de uitgever van Mister Market Magazine, een tweewekelijks digitaal tijdschrift voor de leergierige belegger. Download gerust een gratis proefnummer.