Nog snel schenken voor het einde van het jaar (zonder schenkbelasting te betalen)?

In navolging van Wallonië wordt het vanaf 1 januari 2025 ook in Vlaanderen riskanter om een schenking niet te laten registreren. Wat verandert er precies en welke opties heeft u?

1. Welke mogelijkheden zijn er om roerende goederen te schenken?

Als u geld, beleggingen, kunstwerken, voertuigen of andere roerende goederen wil schenken, heeft u twee mogelijkheden in België.

> U laat de schenking registreren en betaalt schenkbelasting

Laat u de schenking registreren bij de bevoegde overheidsdienst, dan is er schenkbelasting verschuldigd. De tarieven hangen af van de relatie tussen de schenker en de begiftigde. In Vlaanderen en Brussel betaalt u:

• 3% voor schenkingen in rechte lijn (grootouders, ouders, kinderen, kleinkinderen) en tussen partners
• 7% voor schenkingen aan alle andere personen

In Wallonië bedragen deze tarieven respectievelijk 3,3% en 5,5%. De schenkbelasting is een vlak tarief: of u nu 5.000 of 500.000 euro schenkt, het tarief blijft hetzelfde.

Gaat u langs de notaris om een schenkingsakte op te stellen, dan betaalt u ook een ereloon, maar dan bent u zeker dat de schenking correct verloopt en de documenten niet betwistbaar zijn. Goed om weten: voor de schenking van aandelen van een vennootschap en een schenking met voorbehoud van vruchtgebruik moet u sowieso een schenkingsakte laten opstellen.

Het grote voordeel? Door de schenking te registreren, zal de begiftigde later bij het overlijden van de schenker in de regel geen erfbelasting meer betalen op de geschonken goederen. Dat is belangrijk want de tarieven in de erfbelasting zijn veel hoger dan de schenkbelasting.

> U registreert de schenking niet, maar loopt risico op (hogere) erfbelasting

Roerende goederen kan u ook schenken zonder deze te registreren. Op het eerste gezicht is dat de goedkoopste oplossing, want geen registratie betekent géén schenkbelasting. Een aantrekkelijk voordeel … maar er zijn ook belangrijke nadelen.

Overlijdt de schenker binnen een bepaalde periode na de schenking - dit is de zogenaamde verdachte periode - dan moet de begiftigde wél erfbelasting betalen. De tarieven in de erfbelasting zijn bovendien niet vlak zoals bij de schenkbelasting, maar progressief. Afhankelijk van de schijf en het verwantschap tussen de schenker en begiftigde kunnen ze oplopen van 3% tot 55% in Vlaanderen, en van 3% tot 80% in Wallonië en Brussel (momenteel broeden de gewesten op hervormingen waardoor deze tarieven de komende maanden kunnen wijzigen). De waarde van de geschonken goederen wordt bovendien geïndexeerd op het moment van overlijden.

Een bijkomend risico: als u zelf de documenten voor de schenking opstelt, is het risico op betwistingen door de fiscus en op fouten groter dan wanneer u dat door de notaris laat doen.

2. Wat verandert er vanaf januari 2025?

In Vlaanderen wordt de verdachte periode verlengd van drie naar vijf jaar. Als de schenker binnen de vijf jaar na de schenking overlijdt, moet de begiftigde alsnog erfbelasting betalen. De verandering heeft dus gevolgen voor wie een schenking wil doen zonder deze te laten registreren. Dat wordt dus een stuk risicovoller, want de schenker moet dan nog vijf in plaats van drie jaar in leven blijven.

Met de aanpassing wil de Vlaamse regering mensen aanporren om sneller een schenking te doen (lees: de schenking registreren), zodat het geld ook sneller weer in omloop komt en economisch wordt besteed.

De langere termijn van vijf jaar zal naar verwachting enkel gelden voor nieuwe schenkingen die vanaf 1 januari 2025 gedaan worden. Volgens berichten in verschillende media lijkt de kans klein dat de verlenging retroactief zal gelden, maar dat is nog niet officieel bevestigd.

In Wallonië werd de verdachte periode eerder al opgetrokken tot vijf jaar. In Brussel was er sprake om de verdachte periode in 2024 ook op te trekken van drie naar vijf jaar, maar dat is vooralsnog niet gebeurd.

3. Wat betekent dit als u van plan was om te schenken?

Als u overweegt om een schenking te doen zonder deze te registreren, moet u vanaf januari rekening houden met het hogere risico op erfbelasting. Wil u alsnog een schenking doen zonder deze te registreren en waarvoor de verdachte periode beperkt is tot drie jaar? Dan dient u dit nog in 2024 te doen. Let wel: neem deze beslissing niet overhaast. Ga best in gesprek met een notaris of financieel adviseur om de gevolgen zorgvuldig af te wegen en een strategie op te stellen die aansluit bij hun persoonlijke en financiële situatie.

4. Kan u later van gedacht veranderen en een schenking alsnog registreren?

Jazeker. De registratie hoeft niet meteen na de schenking te gebeuren. De schenker kan de schenking niet registreren en gewoon afwachten. Wordt de schenker tijdens de verdachte periode ernstig ziek, dan kan de schenking nog steeds vrijwillig worden geregistreerd. Door de registratie zal er dan wel schenkbelasting verschuldigd zijn, maar zo kan de (hogere) erfbelastingalsnog eventueel vermeden worden.

5. Hoe kan u een schenking registreren?

Een onderhandse schenking (= niet met een notariële schenkingsakte) kan u op verschillende manieren laten registreren. Dat kan het snelst online via MyMinfin (tabblad Mijn interacties - kies voor Een document indienen), per post of op afspraak op een lokaal kantoor Rechtszekerheid. Hou er rekening mee dat de schenkingsdocumenten streng beoordeeld worden. Zo moeten de documenten (onder andere) de waarde van de geschonken goederen en de fiscale woonplaats van zowel schenker als begiftigde in de periode van vijf jaar voor de schenking vermelden en nog meer. U kan een schenking ook via uw notaris laten registreren, ook al heeft u die documenten zelf opgesteld.

6. Welke documenten moet u opstellen voor een onderhandse schenking?

Een schenking moet aan een hele reeks vormvereisten voldoen. Een foutje kan ertoe leiden dat de schenking ongeldig is en de begiftigde alsnog erfbelasting moet betalen. Stelt u de documenten zelf op, laat ze dan best nakijken door een notaris of een andere expert in vermogensplanning. Bij een bankgift schrijft de schenker het geld en/of de beleggingen over naar de rekening op naam van de begiftigde. Bij de mededeling schrijft de schenker beter niet het woord ‘schenking’, maar laat hij of zij de mededeling leeg of verwijst eventueel naar het pacte adjoint.

Dat pacte adjoint is een begeleidend document dat de schenker en begiftigde kort na de schenking (niet ervoor!) opstellen. Dit document bevestigt dat het om een schenking gaat, en niet om een lening. Belangrijk is dat het wordt opgesteld in de verleden tijd en niet in de tegenwoordige tijd. In het document worden eventueel afgesproken voorwaarden, lasten en modaliteiten vermeld. De schenker moet de ondertekende pacte adjoint aangetekend naar de begiftigde sturen per post, best kort na de schenking.

U kan hiervoor de brief tot envelop vouwen en die langs de randen vastplakken met tape. Omdat de poststempel op de eigenlijke brief zelf wordt gezet, kan de datum nog moeilijk betwist worden. Een andere methode is om een gewone envelop te gebruiken, maar de begiftigde houdt de envelop gesloten na ontvangst. De envelop kan dan geopend worden in aanwezigheid van de fiscus, mocht die vragen hebben. Tot slot dienen de bankafschriften samen met de pacte adjoint en het bewijs van aangetekende zending goed bewaard te worden. Bij een handgift (zoals juwelen of kunstwerken) is het belangrijk om de schenking goed te documenteren in de brief.

Zijn er voorwaarden, lasten en modaliteiten gekoppeld aan de schenking? Dan is een intentiebrief (of e-mail) aan te raden. In deze brief kondigt de schenker voorafgaand aan de overschrijving de modaliteiten aan, waarop de begiftigde bevestigend antwoordt. Dat lijkt veel gedoe, maar is nodig omdat de begiftigde vóór de schenking akkoord moet gaan met de modaliteiten (en moeilijk de modaliteiten kan aanvaarden als de schenking al gebeurd is).

7. Wat met de schenking van onroerende goederen?

Voor de schenking van onroerende goederen zoals vastgoed moet u altijd bij de notaris langs. De verdachte periode is hier dus niet van toepassing.

De tijd nog niet rijp om aan schenken te denken?

Bij Keytrade Bank zet u uw geld ondertussen vlot aan het werk