U erft een woning: wat als u de erfbelasting niet kan betalen?

Een woning erven van een familielid brengt niet alleen herinneringen met zich mee, maar ook een aanslagbiljet van de belastingdienst. En die kan soms erg hoog zijn. Zo hoog dat u die niet kan betalen. Wat dan?

Hoeveel erfbelasting betaalt u op een woning?

De hoogte van de erfbelasting hangt van verschillende factoren af:

• De waarde van de woning. De berekening gebeurt aan progressieve tarieven. Dat betekent dat u voor de eerste schijf het laagste tarief in de erfbelasting betaalt, op een volgende schijf een stuk meer, enzovoort. Gaat het bijvoorbeeld om een woning van uw ouders, dan betaalt u in Vlaanderen op de eerste schijf van 50.000 euro 3% erfbelasting. Op de volgende schijf tussen 50.000 en 250.000 euro betaalt u 9%. En op de schijf hoger dan 250.000 euro betaalt u dan 27%.
• Het gewest waar de overledene de laatste vijf jaar woonde. Als de overledene de laatste vijf jaar ook in een ander gewest woonde, wordt de belasting geheven door het gewest waar de overledene in die vijf jaar het langst woonde.

- Vlaams Gewest: in rechte lijn (kinderen, kleinkinderen, ouders en grootouders) en tussen partners (gehuwd of wettelijk samenwonend) bedragen de tarieven naargelang de belastingschijf 3 tot 27 procent. In Vlaanderen wordt de belasting afzonderlijk berekend op het roerende (geld, aandelen, juwelen…) en op het onroerende (vastgoed).

- Brussels Hoofdstedelijk Gewest en Waals Gewest: in rechte lijn en tussen partners (gehuwd of wettelijk samenwonend) bedragen de tarieven naargelang de belastingschijf 3 tot 30 procent. Het roerende en onroerende deel wordt in deze gewesten niét afzonderlijk belast. Dat betekent dat alles samengeteld wordt om de erfbelasting te bepalen. Dit kan ertoe leiden dat u sneller in een hogere belastingschijf terechtkomt. Let wel: de tarieven kunnen in de toekomst wijzigen in Wallonië.

• Uw (familie)band met de overledene. Hoe nauwer de familieband, hoe lager de erfbelasting. De tarieven in rechte lijn zijn het laagst (zie boven). De tarieven tussen broers, zussen, ooms, tantes, … en derden liggen hoger en kunnen oplopen tot 55% (Vlaams Gewest) en 80% (Brussels Hoofdstedelijk Gewest en Waals Gewest).
• Als u al de naakte eigendom had van de woning, en de overledene had het vruchtgebruik, dan betaalt u in regel geen erfbelasting. Dat is de reden waarom ouders soms vastgoed met hun kinderen aankopen: op die manier wordt de successiefactuur een stuk lichter.
• Per gewest gelden er ook vrijstellingen en verminderingen. Als langstlevende echtgenoot of wettelijk samenwonende betaalt u in alle gewesten géén erfbelasting op de gezinswoning (wel op ander vastgoed).

Wanneer krijgt u het aanslagbiljet?

Bij een overlijden in België moet u de aangifte van nalatenschap in regel binnen de vier maanden na het overlijden indienen bij de belastingdienst. Deze dienst maakt de concrete berekening en stuurt een aanslagbiljet. Dat duurt doorgaans enkele weken tot enkele maanden.

Wanneer moet u de erfbelasting betalen?

Wanneer u het aanslagbiljet ontving, heeft u twee maanden om de verschuldigde erfbelasting te betalen.

Wat als u de erfbelasting niet op tijd betaalt?

Als u dat niet doet, dan rekent de fiscus interesten aan. Die interesten beginnen al te lopen vanaf de eerste dag volgend op de maand van de uiterste betaaldatum. Stel dat u de uiterste betaaldatum 14 november is, dan beginnen de interesten dus te lopen vanaf 1 december. De interesten in het Vlaams Gewest bedragen 4%. In het Waals Gewest en Brussels Hoofdstedelijk Gewest bedragen ze 7%.

Stel, de overledene had zijn wettelijke verblijfplaats in het Vlaams Gewest. Voor de maanden dat u te laat bent betaalt u dan een deel van de 4% interesten. Stel dat u 3 maanden te laat betaalt, dan betaalt u 3/12de van 4%. In het geval de erfbelasting 50.000 euro bedraagt, dan zal u 500 euro interest betalen.

Goed om te weten: zelfs als u niet akkoord gaat met de erfbelasting omdat die volgens u niet juist is berekend, moet u er rekening mee houden dat de interesten toch blijven lopen. Daarom kan het beter zijn om de erfbelasting toch al onder voorbehoud te betalen om de interesten te voorkomen.

Mag u de aangifte en betaling wat ‘rekken’?

Een eerste oplossing is inderdaad om tijd te kopen. Als u de middelen nog niet heeft, dan wacht u best zo lang mogelijk met de aangifte van nalatenschap. Die moet u normaal binnen de vier maanden indienen, maar u kan dat natuurlijk kort tegen de deadline doen. Let wel: geeft u de aangifte van nalatenschap te laat aan, dan kunnen de tarieven van de erfbelasting verhoogd worden.

U kunt als erfgenaam, in geval van ernstige moeilijkheden, ook een verlenging aanvragen bij de belastingdienst waar u de aangifte moet indienen. U kan in Vlaanderen om een verlenging tot twee maanden vragen; die krijgt u standaard. Wil u nog meer tijd, dan moet u uw verzoek grondig motiveren. Ook in Brussel en Wallonië kan u om een verlenging vragen, mits die goed gemotiveerd is. Let wel: uitstel krijgt u niet zomaar cadeau. De fiscus zal de erfbelasting verhogen, afhankelijk van wanneer u de aangifte indient. Een andere manier om tijd te kopen is natuurlijk om de erfbelasting zo dicht mogelijk bij de vervaldatum te betalen. Maar let wel: de vervaldatum is altijd de datum waarop de betaling op de rekening van de belastingdienst moet staan. Betaal dus altijd een paar werkdagen op voorhand.

Kan u de woning verkopen nog voor u erfbelasting heeft betaald?

Jazeker. Als u de woning niet wenst te houden, kan u die te koop zetten. Met de verkoopopbrengst kan u dan de erfbelasting vereffenen. Dat is natuurlijk een proces dat ettelijke maanden in beslag kan nemen, zodat u alsnog een alternatief moet vinden om tijdig de erfbelasting te kunnen betalen. Als u een geërfde woning wil verkopen, dan moet u wel een akte van onroerende erfopvolging hebben. Die akte van onroerende erfopvolging kan u bekomen via een registratiekantoor of een notaris. Als de overledene een huwelijkscontract of testament heeft, moet dat via de notaris.

Kan u een afbetalingsplan vragen?

In Vlaanderen kan u geen uitstel van betaling krijgen, maar u kan onder bepaalde voorwaarden wel een afbetalingsplan aanvragen. Een afbetalingsplan is geen recht maar een gunstmaatregel. U moet dus bewijzen dat u in een moeilijke financiële situatie verkeert. Ook als u een afbetalingsplan krijgt, moet u nalatigheidsinteresten betalen. De verschuldigde intresten worden mee opgenomen in het afbetalingsplan. In Brussel en Wallonië kan u ook om een uitstel van betaling krijgen. U dient ook hier een gemotiveerd verzoek in te dienen. U kunt maximum 5 jaar uitstel krijgen vanaf de datum van het overlijden. Ook als u een uitstel van betaling krijgt, kunnen er nalatigheidsintresten aangerekend worden.

Is een lening een optie?

Ja, u kan ook bij een kredietverstrekker aankloppen voor een consumentenkrediet. Die kan u ook gebruiken om in afwachting van de verkoop de erfbelasting te betalen.

Wat als u de erfbelasting niet betaalt?

De fiscus zal de erfbelasting op een andere manier recupereren. Ze kan onder meer beslag leggen op uw loon of uw bankrekening en overgaan tot een gedwongen verkoop van de woning.

Wat als u de woning samen met uw zus en/of broer erft?

Elke erfgenaam moet de belasting betalen op het deel dat zij of hij erft, niet op wat de broer of zus erft. Uw broer of zus kan immers meer of minder erven, bijvoorbeeld omdat dit zo geregeld werd in een testament. De erfbelasting is dus een persoonlijke schuld en verantwoordelijkheid, geen gezamenlijke. De fiscus kan wel een deel van de opbrengst van een verkocht huis opeisen om de nog verschuldigde erfbelasting te recupereren. Als u keurig uw erfbelasting heeft betaald, en uw broer of zus niet, dan kan dat verrekend worden met het erfdeel van uw broer of zus zodat die dus later bij de verkoop van de woning minder ontvangt.