De gevaren van te weinig beurskennis

‘Mama, papa, geliefde ouders en grootouders, jullie speelden op veilig, jullie stierven arm’. Het is een droeve tekst onder een cartoon van een zielige grafzerk. Ik zag het een tijd geleden boven een artikel over de vermeende veiligheid van obligaties.

Daar kwam een bezorgde beleggingsadviseur aan het woord. Die besprak de situatie van een koppel, beiden 52 jaar, die 80% van hun spaarcenten in overheidsobligaties beleggen. Rendement: circa 1%. ‘Ze moeten dringend meer aandelen hebben, anders kunnen ze later niet zorgeloos genieten van hun gespaard vermogen’, vertelde hij. ‘Ik besef het, hun risicotolerantie ligt laag. Ik wens hen niet toe dat ze ‘s nachts in panische angst naar het plafond liggen te staren. Maar ik weet ook dat ze dat sowieso gaan doen als ze 85 zijn en merken dat van hun spaargeld te weinig overblijft.’

Het is een ernstig dilemma, waar velen mee worstelen. Het artikel stond in een Amerikaans blad, maar dit is ook een Belgisch verhaal. De psychologische kloof tussen aandelen en obligaties is en blijft ook hier (vooral hier) diep als de Marianentrog. Tenenkrullend simplistisch bovendien: obligaties = veilig, aandelen = risico. Beste lezer, dat klopt totààl niet. Vandaag zijn obligaties gemiddeld veel risicovoller dan aandelen. Dat is al jaren zo.

Obligaties zijn namelijk belachelijk goedkoop voor de ontleners (bedrijven als Bekaert die amper rente moeten betalen) en peperduur voor de uitleners (die amper rente krijgen). Mensen beseffen dat niet, maar rente is gewoon de prijs van het geld. Indien u uw geld voor vele jaren heeft afgegeven aan een bedrijf of een overheid, en krijgt in ruil elk jaar een schamele 1% rente, dan is dat voor u een uiterst dure transactie geweest. Onbillijk zelfs, want die 1% is niet eens voldoende om de stijgende levensduurte te compenseren. U wordt er gewoon jaar na jaar armer van.

Soms krijgt u zelfs die ene procent niet. Soms betaalt ù aan die overheid omdat u die overheid uw geld uitleent. Dit is te zot voor woorden en onhoudbaar. Economische verhalen zijn vaak zo boeiend omdat we nooit weten hoe ze aflopen. Welnu, bij dit verhaal weten we het wel. Eerlang gaat het tij keren, gaat de rente opnieuw stijgen en zal de waarde van al die obligaties fors zakken. In de VS is de kering van het tij al een poos aan de gang.

Elke spaarder zit in zijn profiel gevangen. Een meerderheid der Belgen heeft een ‘defensief’ profiel. In regel mogen die spaarders niet meer dan 30% in aandelen beleggen. Dat betekent dus minstens 70% vastrentend, cash of obligaties. Dat is de wereld op zijn kop: de argeloze risicomijdende spaarder krijgt tot vandaag tot bellen opgeblazen obligaties opgesolferd, terwijl het ‘dynamische’ type gelukkig in veiliger aandelen mag (!) beleggen. Mocht ik als spaarder in België een defensief profiel hebben, ik zou ‘s nachts in panische angst naar het plafond liggen staren.

Tenminste, als ik besef dat ik aan het ontsparen ben. De meeste spaarders hebben geen benul. Ze slikken braafjes wat hun bankier hun toelepelt. Dat zijn trouwens niet altijd rentearme obligaties. Dat zijn zelfs niet altijd producten die bij hun profiel passen. Vaak helemaal niet.

Ik hoorde onlangs het verhaal van een 86-jarige vrouw die haar spaarcenten in een product stopte met een looptijd van 12 jaar, gebaseerd op een korfje aandelen: als de waarde van ook maar één van die vijftien aandelen in die periode halveert, heeft ze geen recht meer op een eventuele beursklim van de korf en krijgt ze haar inleg na twaalf jaar terug - minus de gepeperde kosten. Twaalf jaar! En dat voor iemand die gezien haar leeftijd zelfs geen groene bananen meer zou kopen.

Zulk product wordt verkocht als het beste van twee werelden: kapitaalgarantie en het genot van eventuele beurswinsten. Dat laatste blijkt vaak een luchtspiegeling. En dat eerste, die kapitaalgarantie, is, na aftrek van kosten en inflatie, een gegarandeerd beperkt kapitaalverlies. Niemand wenst dergelijke producten, alleen steken we er met z’n allen uit argeloosheid toch ons geld in. Omdat we geen fluit snappen van beleggen. En zo komt het dat Belgen er op spaargebied een zootje van maken.

De oplossing is nochtans simpel. Niemand hoeft die producten te snappen, het volstaat dat iedereen snapt dat we die niet hoeven te kopen. Efficiënt sparen is niét een kwestie van schemerige instrumenten met een pikdonkere kostenstructuur. Het is integendeel een kwestie van eenvoud en helderheid.

En het is bovenal een kwestie van de kracht van de samengestelde interest. Vooral jongeren zouden moeten weten dat elke euro op een spaarboekje na 42 jaar, als ze uitzicht krijgen op hun pensioen, niet veel meer dan twee euro zal geworden zijn, terwijl tegen dan ook de levensduurte minstens zal verdubbeld zijn. Anders gezegd: met spaarrekeningen spaart u niét!

Diezelfde euro, oordeelkundige belegd op de beurs over diezelfde periode, kan makkelijk tot 50, misschien zelfs 100 euro uitgroeien.

2 euro tegen 100 euro, het verschil is groot. Overigens, als je begint met 5.000 euro, is het verschil nog veel groter: 10.000 tegenover 500.000 euro! Wat als je begint met 10.000 euro? 20.000?... Laat de jongeren dat op school leren asjeblieft, allemaal, verplicht in het secundair onderwijs.

Pierre Huylenbroeck is auteur van Onsterfelijk beursadvies en Iedereen belegger. Hij is de uitgever van Mister Market Magazine, een tweewekelijks digitaal tijdschrift voor de leergierige belegger. Download gerust een gratis proefnummer.