Kent u deze 12 soorten fraude?

Alleen al in ons land maakt (online) fraude jaarlijks tienduizenden slachtoffers. Wat zijn de meest voorkomende vormen en hoe wapent u zich ertegen?

1. Valse websites en webshops

Zelf een webwinkel opstarten is vandaag eenvoudiger dan ooit. Dat hebben oplichters ook begrepen. Alleen al in België worden jaarlijks tientallen valse .be-webshops opgedoekt. Meestal gaat het om webwinkels die producten verkopen die nooit geleverd worden, of nagemaakte websites van bekende bedrijven en banken. Sommige van die malafide sites slagen erin bovenaan in de zoekresultaten te komen. Maar ook via advertenties op sociale media lokken ze nietsvermoedende klanten in de val. Soms spelen criminelen ook in op de actualiteit, bijvoorbeeld door valse webshops te openen waar u spotgoedkoop brandhout of andere populaire producten kan ´kopen´.

Zo beschermt u zich tegen valse websites: 10 tips

• Soms wordt beweerd dat u een betrouwbare webshop aan het´slotje´in de adresbalk kan herkennen en dat veilige adressen telkens met https:// starten. Dat is niet helemaal correct. Het slotje en de https:// laten enkel zien of de verbinding veilig is en zeggen niets over de betrouwbaarheid van de webshop zelf.
• Wanneer u online shopt, vragen sommige websites u om een account aan te maken. Kan u als gast winkelen, zonder een account aan te maken? Winkel dan als gast verder. Maakt u toch een account aan? Kies dan een veilig wachtwoord.
• Check de reputatie van de verkoper via een zoekmachine of in klantenreviews (vertrouw niet altijd op de reacties op de website van de handelaar zelf).
• Op veel sites kan u contact opnemen met de verkoper, bijvoorbeeld via een chatfunctie of e-mail. Dat is echter geen garantie voor een betrouwbare koop.
• Kent u de webshop niet? De datum waarop een website geregistreerd is, kan een indicatie geven over de betrouwbaarheid. Op eurodns.com kan u die registratiedatum controleren (vul de site in, en klik vervolgens op het oogje). Is die amper een paar dagen, weken of maanden oud? Dan bent u beter voorzichtig.
• Behalve uw adres voor een eventuele verzending, heeft een verkoper geen persoonlijke gegevens nodig wanneer u iets online koopt. Wees op uw hoede wanneer er bijvoorbeeld gevraagd wordt naar uw inkomsten, de code van uw bankkaart of uw rijksregisternummer.
• Ga na of de prijzen niet sterk afwijken van prijzen op andere webshops. Te mooie aanbiedingen kunnen wijzen op fraude.
• Certificaten en kwaliteitslabels kunnen nagemaakt worden. Kijk dus steeds op de website van de uitgever van het label of de webshop het keurmerk effectief heeft.
• Vermijd internationale geldtransfers en webshops die enkel betalingen via overschrijving aanbieden.
• Gebruikt een webshop drukkingsmiddelen om u snel te doen beslissen (bv. een aftelklok of de termen “beperkte voorraad”), wees dan voorzichtig.

2. Fraude met zoekertjes

Ook op populaire tweedehandsplatformen zijn oplichters actief. Ze verkopen producten die nooit geleverd worden, of doen zich voor als legitieme koper. Zodra u een gesprek aangaat, blijkt de koper vaak ver weg te wonen en kan hij niet langskomen. De oplichter vraagt u om het pakket via DHL, UPS, … te versturen. U krijgt dan een link naar ´de koerierdienst´ waarbij u al snel uw bankkaart moet bovenhalen om uw identiteit te bevestigen of enkele euro’s moet betalen voor de verzending. De koper vraagt soms ook om een IBAN-verificatie en verzoekt u om een klein bedrag over te schrijven. Op die manier verkrijgt hij uw bankgegevens.

Zo beschermt u zich tegen fraude op zoekertjessites: 10 tips

• In de chatfunctie van tweedehandsplatformen zitten doorgaans veiligheidsmechanismen die pogingen tot fraude detecteren. De koper of verkoper zal u dikwijls met een smoes proberen te overtuigen om het gesprek verder te zetten via WhatsApp of e-mail.
• Als u toch buiten het platform gaat om een bepaalde reden, let dan zeker op het internetadres waarnaar u eventueel verwezen wordt. Controleer de adresbalk en vergelijk deze met de echte website van DHL, UPS, … .
• Om twijfelaars over de streep te trekken, stuurt de oplichter - die onder een valse naam opereert - soms een kopie van “zijn identiteitskaart”.
• Als het effectief tot een koop of verkoop komt, spreek dan af met de koper/verkoper en betaal contant ter plaatse. Ook voor digitale concerttickets of andere zaken die online verstuurd kunnen worden: sta erop om af te spreken.
• Vraag om een telefoonnummer, voor het geval u wat later op de afspraak bent of als er iets tussenkomt. Een betrouwbaar persoon heeft hier doorgaans geen moeite mee. Speel op veilig en bel ook even om te checken of het telefoonnummer klopt.
• Let op met kopers/verkopers uit het buitenland.
• Check steeds de reputatie van de koper/verkoper. Die kan u controleren door te klikken op het profiel bij het zoekertje. Let op: dit biedt geen absolute zekerheid, omdat de crimineel een account kan hebben gekaapt.
• Wees argwanend over e-mails die als bewijs van verzending of betaling dienen en afkomstig zouden zijn van een bank.
• Betaal nooit een voorschot.
• U kan een PlayStation 5 kopen voor 80 euro, of iemand biedt 300 euro voor uw bureaulamp van IKEA? Als een zoekertje of een bod te mooi is om waar te zijn, is het wellicht ook zo.

3. Phishing

Phishing is een techniek die criminelen gebruiken om gebruikersnamen, paswoorden, kaartgegevens en andere gevoelige informatie te stelen. Iemand doet zich voor als een betrouwbaar persoon, organisatie, bedrijf of overheid en verleidt u tot het openen van een e-mail, instant message of sms.

Oplichters bedenken allerlei trucs om u in de val te lokken. U heeft recht op een subsidie of terugbetaling, u won een prijs, u heeft een verkeersboete te vereffenen, uw gegevens zijn niet meer actueel en u moet ze updaten, … Dikwijls spelen criminelen in op de actualiteit of uw nieuwsgierigheid om u te bedotten.

In het bericht (of in latere berichten) dient u uiteindelijk op een link te klikken om actie te ondernemen. Die kan leiden naar een valse website, de installatie van schadelijke software op uw toestel of ander digitaal onheil.

Phishing speelt zich niet altijd alleen zuiver online af. Oplichters proberen evengoed telefonisch, via brieven of een combinatie van kanalen uw gegevens te ontfutselen.

Zo beschermt u zich tegen phishing: 10 tips

• Ga niet in op vragen om persoonlijke gegevens en codes door te geven, ook niet als die vraag van ´uw bank´ komt.
• Reageer niet op ongewenste berichten. Zo weten phishers dat het mailadres echt bestaat én gebruikt wordt. Stuur kettingbrieven niet door. Het doorsturen zorgt ervoor dat uw mailadres en dat van uw contactpersonen verspreid wordt.
• Klik niet op ‘afmelden’ in spam of phishingmails. Dit is vaak een valse link. Zit een mail in uw spam-postbus, dan zit het daar wellicht voor een goede reden.
• Beveilig uw computer: een up-to-date virusscanner, browser en besturingssysteem en een goed beveiligde wifiverbinding. Gebruik geen gratis en/of onbeveiligde wifiverbinding. Laat uw computer nooit onbeheerd achter.
• Controleer regelmatig de historiek van uw banktransacties en de geregistreerde toekomstige transacties. Sluit uw sessie op een online bankplatform altijd af indien er zich een ongebruikelijk voorval voordoet tijdens het inloggen of terwijl u online bankiert.
• Kies paswoorden en pincodes die niet voor de hand liggen en denk eraan om ze regelmatig te veranderen. Gebruik altijd twee-staps-authenticatie waar mogelijk.
• Sla geen bankkaartgegevens of paswoorden in uw browser op.
• Open geen documenten of bijlages als u de afzender niet vertrouwt.
• Krijgt u zonder reden een bericht van de afzender? Is het dringend? Probeert iemand u nieuwsgierig te maken? En/of is het een ongewone vraag? Dan bent u best extra voorzichtig.
• Controleer het e-mailadres of het nummer van de afzender. Maar let op: een vertrouwd e-mailadres of nummer biedt nog geen garantie.

4. Vriend-in-noodfraude

Bij deze vorm van fraude doet iemand zich voor als een vriend, familielid of andere bekende. U krijgt een berichtje of mail dat ‘zijn of haar smartphone in de was zat’, ‘de portefeuille werd gestolen’ of een ander probleem. Het gesprek mondt uiteindelijk altijd uit op de vraag of u geld kan overschrijven.

Zo beschermt u zich tegen vriend-in-noodfraude: 10 tips

• Bel de vriend op, of contacteer hem of haar op een andere manier. Zo weet u meteen of er een echt probleem is. Gebruikt uw vriend een excuus om niet op te nemen (“slecht bereik”, “te veel lawaai”), dan is er iets aan de hand.
• Stel de vriend enkele vragen waarop hij of zij alleen het antwoord weet.
• Wijkt de toon van de conversatie af van wat u gewoon bent, of is de manier waarop u door de bekende wordt aangesproken anders dan normaal? Dan is er meer aan de hand.
• Een oplichter heeft meestal - maar niet altijd - haast. Uw vriend is z’n portefeuille kwijt op reis en kan nergens terecht om de nacht door te brengen, hij of zij heeft geen geld om eten te kopen, er moet dringend een rekening betaald worden om een boete te voorkomen, …
• Zelfs als er een profielfoto van uw dierbare bij de instant message staat, vertrouwt u het toch beter niet.
• Soms slagen oplichters erin effectief de naam van uw zoon, dochter, vriend, … te weten te komen en te gebruiken. Laat u hierdoor niet van de wijs brengen.
• Vervang een oud nummer of e-mailadres pas als u de persoon mondeling hebt gesproken en herkend.
• Klik nooit op een link, ook al ziet die er heel verleidelijk uit: Hello papa, kijk eens welke foto’s ik van jou heb gevonden!
• Uw dochter vraagt om 2.000 euro over te schrijven voor een nieuwe smartphone. Of uw kameraad die vastzit in Madrid vraagt 400 euro voor een nachtje hotel. Vaak staat het gevraagde bedrag niet in verhouding met de werkelijke kost.
• Fraudeurs combineren vriend-in-noodfraude vaak met andere technieken. Als u de fraudeur in eerste instantie doorziet, is het mogelijk dat hij u later opbelt en zich bijvoorbeeld voordoet als bankbediende. Hij meldt dan dat er een verdachte activiteit is gedetecteerd op uw account en vraagt u dan om uw geld tijdelijk op een andere rekening ‘van de bank’ over te schrijven.

5. Geldezels

Een geldezel is iemand die illegaal verkregen geld doorstuurt namens iemand anders. Criminelen schakelen geldezels in om de opbrengsten van misdrijven zoals mensenhandel en drugshandel te helpen witwassen. Door de rekening en/of de kaart van een geldezel te gebruiken, proberen de criminelen elk spoor naar zichzelf te wissen. In ruil voor de diensten krijgen de geldezels dan een commissie, onder de vorm van geld of blitse hebbedingen. Maar soms gebeurt het ook dat ze zelf gepluimd worden.

Zo beschermt u zich tegen geldezels: 10 tips en aandachtspunten

• Leen nooit uw bankrekening, bankkaart en pincode uit. Die zijn alleen van u.
• Vooral jongeren en maatschappelijk kwetsbare mensen vormen de doelgroep van de oplichters. Heeft u kinderen? Praat er met hen over.
• Open geen bankrekening op uw eigen naam of op naam van een bedrijf om geld te ontvangen en over te maken, als u daar om gevraagd wordt.
• Doe altijd onderzoek naar het bedrijf of de persoon die u een ´bijverdienste´aanbiedt.
• Makkelijk en snel geld verdienen? Dan is er iets niet pluis. Luister naar uw buikgevoel.
• Als u niet meer wil meewerken, kan u (fysiek) bedreigd worden.
• Wordt u betrapt, dan kunnen banken uw rekening afsluiten en zelfs ook weigeren om er in de toekomst nog één op uw naam te openen. Ook een lening aangaan, zal moeilijk worden.
• Optreden als geldezel is illegaal en strafbaar, zelfs als u zich er niet van bewust bent dat u een misdaad begaat.
• Als uw bankkaart is kwijtgeraakt of gestolen, bel meteen Card Stop op 078 170 170. Als het over uw kredietkaart gaat, blokkeer hem dan meteen in de app of het online platform van uw bank.
• Wordt u benaderd, online of op straat? Doe dan meteen aangifte bij de politie.

En dan is er ook dit nog

6. CEO fraude

Dit is een techniek waarbij de crimineel zich voordoet als uw CEO, manager of collega. Doorgaans wil de oplichter u verleiden om geld over te maken naar een bankrekening, of om vertrouwelijke informatie te sturen. In de valse e-mail of aan de telefoon wordt meestal een dringende situatie beschreven.

7. Kluisrekeningfraude

Deze vorm begint vaak met een phishingbericht die u naar een valse website brengt. Daar wordt gevraagd om uw gegevens in te vullen. Zodra u dit doet, nemen de oplichters contact met u op. Ze doen zich voor als een bankmedewerker en leggen uit dat er verdachte transacties op uw rekening zijn verricht. De oplichters bieden dan aan om uw geld over te maken naar een ‘veilige rekening’.

8. Phishing aan huis

U krijgt een telefoontje van een bankmedewerker die meldt dat er verdachte bewegingen op uw rekening zijn gebeurd. Hij biedt aan om bij u thuis te komen om de situatie op te lossen. De fraudeur belt aan en laat u dan bijvoorbeeld inloggen op uw bankplatform. Zo kan hij uw codes noteren. Daarna knipt hij uw bankkaart voor uw eigen ogen door, nadat hij die eerst ongemerkt omwisselde, of hij knipt zorgvuldig naast de chip. Op die manier heeft de oplichter alles wat hij nodig heeft om geld van uw rekening te halen.

9. Beleggingsfraude

U krijgt een telefoontje van iemand die u een fortuin belooft, tenminste als u de juiste belegging kiest? U ziet op Facebook een advertentie die onthult wat de nieuwste investeringsplannen van Elon Musk worden? Dan is de kans groot dat het om beleggingsfraude gaat. Vaak worden de voorgespiegelde rendementen niet betaald. Of wordt na een korte periode al een mooi rendement “behaald”, waarna een extra investering gevraagd wordt. Uiteindelijk blijken de investeringen of beleggingen waardeloos en is uw geld weg.

10. Datingfraude

Een crimineel neemt een valse identiteit aan om uw liefde en vertrouwen te winnen. De oplichter wekt de illusie van een romantische of hechte relatie om u te manipuleren en/of te bestelen. Deze criminelen zijn experts in wat ze doen en zullen oprecht, zorgzaam en geloofwaardig overkomen. Oplichters kunnen een huwelijksaanzoek doen en plannen maken om elkaar persoonlijk te ontmoeten. Uiteindelijk zullen ze - soms pas na maanden of jaren - om geld vragen.

11. Helpdeskfraude

Bij helpdeskfraude doet iemand zich voor als medewerker van Microsoft, Apple, of een ander (software)bedrijf. Tijdens het contact zegt de oplichter dat er problemen op uw toestel zijn gesignaleerd. Vervolgens dringt hij aan op snelle maatregelen om grote(re) problemen te voorkomen. In de praktijk zal hij de controle over uw computer, tablet of smartphone overnemen en gevoelige informatie proberen buit te maken.

12. QR-codefraude

QR-codefraude is een vorm van digitale misleiding waarbij aanvallers kwaadaardige QR-codes creëren en deze verspreiden om gebruikers te bedriegen en persoonlijke informatie, financiële gegevens of toegang tot beveiligde systemen te stelen. Deze frauduleuze QR-codes kunnen op verschillende manieren worden verspreid, zoals via e-mail, sociale media of fysieke stickers. Wanneer slachtoffers deze QR-codes scannen met hun smartphones, worden ze vaak naar valse websites of apps geleid die eruitzien als legitieme bronnen. Op deze vervalste sites worden gebruikers vervolgens misleid om vertrouwelijke gegevens in te voeren, zoals wachtwoorden, creditcardinformatie of persoonlijke identificatie.