Werken aan uw pensioen kan u beter vroeg dan laat doen

1. Hoe bouwt u een pensioen op?

Ons pensioenstelsel in België steunt op vier verschillende pijlers. Anders gezegd: er zijn vier verschillende manieren om een pensioen op te bouwen.

• Eerste pijler

Dit is het wettelijk pensioen dat u elke maand van de overheid krijgt. De hoogte van het bedrag verschilt voor iedereen. Het hangt onder meer af van uw statuut (ambtenaar, zelfstandige, werknemer - of een combinatie), uw gezinssituatie, het aantal gewerkte jaren en het inkomen dat u verwierf. Dit pensioen is gekoppeld aan een index. Als de inflatie stijgt - als het leven dus duurder wordt - dan stijgen de pensioenen mee. Nog niet op pensioen, maar wel benieuwd wat u later als pensioen kan ontvangen? Uw dossier raadplegen doet u op MyPension.be.

• Tweede pijler

De tweede pijler is het zogenaamde aanvullend pensioen. Afhankelijk van uw statuut zal dat aanvullend pensioen er telkens anders uitzien.

> Als werknemer krijgt u een aanvullend pensioen via uw werkgever of sectororganisatie. Werkgevers of bedrijfssectoren zijn echter niet verplicht om een aanvullend pensioenplan aan te bieden. Een minderheid van de werknemers heeft er geen toegang tot. Zij kunnen wel zelf intekenen op een Vrij Aanvullend Pensioen voor Werknemers. > Voor zelfstandigen zijn er verschillende opties. Naast een Vrij Aanvullend Pensioen voor Zelfstandigen (VAPZ) kunnen zelfstandigen met een eenmanszaak of vrij beroep daarnaast kiezen voor een PensioenOvereenkomst voor Zelfstandigen (POZ). Wie een vennootschap heeft, kan dat via een Individuele PensioenToezegging (IPT). > Statutaire ambtenaren krijgen geen aanvullend pensioen. Contractuele ambtenaren kunnen wel een aanvullend pensioen krijgen, maar dat hangt af van overheidsdienst tot overheidsdienst.

Het beheer van dit aanvullend pensioen gebeurt door een verzekeraar of een pensioenfonds. Die belegt de gestorte premies en betaalt een bedrag uit als u met pensioen gaat. Op MyPension.be kan u elk jaar de stand van uw aanvullend pensioen opvolgen. Let wel: dit zijn brutobedragen: er worden nog belastingen en sociale bijdragen afgeroomd.

• Derde pijler

Dit omvat alle formules waarmee u zelf fiscaal voordelig een extra pensioen kan opbouwen. Er zijn twee manieren om dat te doen:

Met pensioensparen kan u extra kapitaal opbouwen voor uw oude dag. Tot het jaar waarin u 64 wordt kan u jaarlijks tot 990 euro pensioensparen met een belastingvermindering van 30%, of tot 1.270 euro met een belastingvermindering van 25%. Deze bedragen worden in 2024 geïndexeerd naar respectievelijk 1.020 en 1.310 euro per jaar. Er zijn twee verschillende manieren om aan pensioensparen te doen:

Via een pensioenspaarrekening (bijvoorbeeld een pensioenspaarfonds bij een bank). Zo'n fonds belegt onder meer in aandelen en obligaties en zijn winst hangt af van de beursevolutie.

Via een pensioenspaarverzekering bij een verzekeringsmaatschappij. Bij een pensioenspaarverzekering kent u op voorhand het jaarlijkse minimumrendement. Daarnaast maakt u kans op een deelname in de winst.

Met langetermijnsparen bouwt u een extra pensioenkapitaal op via een levensverzekering. U ontvangt een belastingvermindering van 30% op de gestorte premies. Hoeveel u jaarlijks maximaal mag storten, hangt af van uw beroepsinkomen (er geldt wel een absoluut plafond van 2.350 euro). U kan ook nog na uw pensioen aan langetermijnsparen doen.

Bij een pensioenspaarfonds of langetermijnsparen kiest u zelf wanneer u uw geld opneemt. Een spaarverzekering heeft daarentegen een eindvervaldag, meestal op uw 65e verjaardag. Goed om weten: terwijl u een belastingvoordeel geniet, wordt u wel belast als u het kapitaal opneemt.

• Vierde (en vijfde) pijler

Dit omvatten alle inspanningen die u zelf levert om een appeltje voor de dorst aan te leggen. In tegenstelling tot de derde pijler krijgt u hiervoor geen directe belastingvoordelen. U kan wel vrij beschikken over dit kapitaal, en hoeft niet te wachten tot uw pensioen om het op te nemen. Sparen en beleggen behoren tot de vierde pijler. Sommigen beschouwen investeringen in vastgoed als een aparte, vijfde pijler (al past het ook in de vierde). Eigenaar zijn van uw eigen woning is sowieso een bonus bij uw pensioen, zeker als u uw lening heeft afbetaald.

2. Wanneer begint u best uw pensioen op te bouwen?

Voor de meeste Belgen zullen de eerste, tweede en derde pijler niet volstaan zijn om voluit van het pensioen te kunnen genieten. Daar zijn verschillende reden voor:

> De meeste Belgen stoppen met werken vóór ze de officiële pensioenleeftijd bereiken. Vroeger stoppen met werken betekent helaas ook een lager wettelijk pensioen. Belgische mannen stoppen gemiddeld met werken als ze 60,9 jaar zijn en vrouwen op 60,1 jaar. (bron: OESO)

> De levensverwachting stijgt. We leven langer en het aantal jaren dat we met pensioen zijn neemt toe. Een 65-jarige man heeft vandaag een levensverwachting van 18,7 jaar, een vrouw 21,7 jaar. Dertig jaar geleden was dit nog respectievelijk 14,1 en 18,5 jaar. (bron: Statbel)

> België vergrijst. De actieve bevolking krimpt, terwijl er steeds meer gepensioneerden zijn. De pensioenuitgaven van de overheid stijgen, en vooralsnog kan niemand garanderen dat die op termijn volledig betaalbaar zullen blijven.

Het pensioen is voor veel mensen een ver-van-mijn-bed-show. Vandaag zijn er wellicht andere prioriteiten om aan te denken: genieten van het leven, een woning kopen, een gezin starten of ‘managen’ … Nochtans kan het wél een goed idee zijn om uw pensioen vandaag al aan uw lijstje met prioriteiten toe te voegen. Tijd is namelijk de grootste troef die u heeft als het om pensioenopbouw gaat. Hoe vroeger u begint, hoe meer tijd uw geld heeft om te renderen. Het is dus raadzaam om al aan uw pensioen te denken zodra u aan het werk bent! Het op een na beste moment om te beginnen denken aan uw pensioen? Dat is … vandaag. De reden waarom ‘tijd’ heel belangrijk is, is omdat u daarmee kan profiteren van het effect van rent-op-rent (ook 'samengestelde rente' genoemd). Dit is een fenomeen waarbij het rendement dat u ontvangt over een bepaald jaar, het jaar erna wordt toegevoegd aan het oorspronkelijke kapitaal. Over deze 'nieuwe som' ontvangt u opnieuw een potentieel rendement, wat leidt tot een exponentiële groei. Laten we het voorbeeld nemen van Sarah en Tim. Sarah belegt elke maand 100 euro en behaalt een theoretisch rendement van 5% per jaar. Sarah is er vroeg bij: ze start op haar 25e en belegt tot haar 65e. Tim is wat zorgelozer en start later: op zijn 45e, maar hij belegt wel een pak meer dan Sarah: 500 euro per maand in plaats van 100 euro. Ook hij behaalt een theoretisch rendement van 5% per jaar en belegt tot zijn 65e. Wie zal nu het hoogste rendement behalen? Sarah die vroeger startte en een kleiner bedrag belegt - in totaal belegt ze 48.000 euro? Of Tim die later startte en een groter bedrag belegt in grotere schijven - in totaal belegt hij 60.000 euro? Het juiste antwoord is Sarah. Zij zal een kapitaal van 152.208 euro hebben, terwijl het eindsaldo van Tim 79.240 euro is. Ons brein kan dit moeilijk vatten, maar door vroeger te beginnen met een kleiner bedrag, kan u meer potentieel rendement behalen dan uit te stellen en met grotere bedragen te beleggen.

3. Tips om later voluit van uw pensioen te genieten?

1. Vul eerst de potjes op waarmee u een fiscaal voordeel kan doen.

Start dus met pensioensparen. Dat kan zodra u meerderjarig bent en werk of een belastbaar inkomen hebt. Jaarlijks krijgt u een belastingvoordeel van 25 of 30% op het bedrag dat u aan pensioensparen doet. Vul dit aan met langetermijnsparen.

2. Ga voor een werkgever met een groepsverzekering.

Biedt uw werkgever geen groepsverzekering aan? Neem dan een Vrij Aanvullend Pensioen voor Werknemers (VAPW). Zelfstandige? Kies voor een VAPZ en vul die aan met een POZ of IPT.

3. Start met beleggen.

Dat houdt risico’s in, maar levert historisch gezien een potentieel hoger rendement op, zelf als u alle dips op de beurs meerekent. Belangrijk is dat u wel een lange termijn voor ogen houdt, bij voorkeur minstens 7 jaar, zodat uw beleggingen tijd hebben om zich te herpakken als het even onweert op de beurs. Beleggen bij Keytrade Bank kan al vanaf 25 euro per jaar.

4. Koop een woning in plaats van te huren.

Een eigen huis of appartement verwerven is meestal een goed idee: u betaalt geen huur aan een verhuurder, maar investeert het in uw persoonlijk eigendom. Een woning op het oog? Doe een gratis simulatie van uw krediet.

5. Schenk niet te vroeg en/of te veel.

Het is mooi om een deel van uw vermogen al tijdens uw leven te willen delen met uw kinderen, andere mensen of organisaties die u na aan het hart liggen. De overheid faciliteert dit ook door schenken fiscaal aantrekkelijker te maken dan de erfbelasting. Een nadeel van schenken is echter dat het definitief is.

6. Ga niet (te) vroeg op pensioen en werk voltijds of kies voor gelijkstelling.

Een deeltijdse job zal altijd minder pensioen opleveren dan een voltijdse job. Als u (een poos) deeltijds wil werken, dan kan tijdskrediet of thematisch verlof (ouderschapsverlof, palliatief verlof, enzovoort) een interessant alternatief zijn. De periode dat u niet werkte kan dan gelijkgesteld worden en dus meetellen voor uw pensioenopbouw.

Voor ambtenaren is de situatie anders. Binnen dit statuut is het in de regel een stuk makkelijker om pensioenrechten te blijven opbouwen. Voor zelfstandigen is voltijds of deeltijds werken niet relevant voor de pensioenopbouw.

7. Overweeg om bij te verdienen als gepensioneerde.

Sparen of beleggen voor uw pensioen?

Kies voor een rekening met een aantrekkelijke rente of zet uw geld aan het werk door te beleggen.