Kan China de dollar laten crashen?

Met ruim 27.000 miljard dollar aan staatsschuld is de Amerikaanse overheid de grootste schuldenaar ter wereld. Zoals andere landen financiert de VS zijn schulden door waardepapier te verkopen, zoals staatsobligaties. Wie zo’n staatsobligatie koopt, leent geld uit aan de Amerikaanse staat. Die moet dat geld na een afgesproken periode terugbetalen. Daarbovenop ontvangt de schuldeiser intresten op het uitgeleende bedrag.

Ongeveer 7.000 miljard dollar aan Amerikaans schuldpapier is in handen van buitenlandse overheden. Japan (1.251 miljard USD) en China (1.072 miljard USD) waren eind 2020 de grootste buitenlandse schuldeisers. Maar ook de Belgische staat heeft Amerikaans schuldpapier onder de matras liggen (we staan zelfs in de top 10!).

Export en olie

De reden waarom uitgerekend China de voorbije 2 decennia zoveel Amerikaans staatspapier bijkocht, is vrij eenvoudig. De VS heeft al decennia lang een tekort op de handelsbalans. Dat betekent dat het land meer uitgeeft aan geïmporteerde goederen en diensten, dan ze inkomsten genereert uit eigen export. Dat geldt zeker voor de handelsbalans met China, ’s werelds grootste exporteur. De Chinese staat krijgt dollars van Chinese bedrijven die ze ontvangen als betaling voor hun export. Die dollars gebruikt de Chinese overheid onder meer om Amerikaanse staatsobligaties te kopen.

Een tweede reden waarom China een hoge positie in dollars aanhoudt, is de oliehandel. Het grootste deel van de olietransacties wordt wereldwijd vereffend in Amerikaanse dollar. China is de op één na grootste economie ter wereld. Het land heeft dan ook heel wat dollars in huis nodig om olie te kunnen kopen.

Op de rem

China nam de jongste jaren wel al stappen om haar blootstelling aan Amerikaans schuldpapier een stuk af te bouwen. Terwijl China in 2013 meer dan 1.300 miljard USD aan Amerikaans staatspapier had, schommelt dat vandaag rond de 1.050 à 1.100 miljard USD. Terzelfdertijd probeert China ook af te raken van de oliedollars door de almacht van de USD op de oliemarkt te doorbreken. Hoewel dat nog heel beperkt is, doet het land dat door oliedeals ook in de eigen munt (yuan) te beklinken in plaats van in dollars. Op de beurs van Shanghai worden ook al oliefutures in yuan verhandeld.

Relatiestatus: It’s complicated

De relatie tussen China en de USD is er eentje van haat en liefde. Haat omdat China de yuan wil promoten tot wereldmunt en liever olie in yuans koopt dan in dollars. Liefde omdat Amerikaans staatspapier de Chinese economie helpt groeien. De vraag naar staatsobligaties in USD verhoogt namelijk de waarde van de dollar ten opzichte van de yuan. Dat maakt Chinese exportproducten goedkoper dan goederen van Amerikaanse makelij, waardoor de verkoop van Chinese producten stijgt.

Het feit dat China op zo’n berg Amerikaans staatspapier zit is echter ook een goede zaak voor de VS. China's vraag naar staatspapier helpt de rente in de VS laag te houden. Daardoor kan de Amerikaanse overheid meer lenen tegen lagere rentes. De Amerikaanse overheid kan dan de federale uitgaven verhogen die op hun beurt de economische groei stimuleren.

Wat als … ?

China's positie als ‘bankier van Amerika’ geeft het land politieke en economische slagkracht. Dat bleek al in het heetst van de handelsfricties tussen China en de VS onder Trump. Republikeinen in het Witte Huis lieten in april 2020 een ballonnetje op om de ruim 1.000 miljard aan schulden nooit terug te betalen aan China. In reactie daarop dreigde China obligaties van de VS te dumpen. Gelukkig bleef het beperkt bij wat spierballengerol en geblaf.

Het incident deed echter ook vragen rijzen. Wat als China al die schuld zou opeisen en de berg Amerikaanse staatsobligaties in een klap op de markt gooien? In dat geval zouden de rente en de prijzen in de VS stijgen, waardoor de economische groei in de VS zou worden afgeremd. Dit zou volgens sommige economen de vraag naar de dollar doen inklappen, en de internationale markten nog meer ontwrichten dan de financiële crisis van 2008. Alleen: daar zou de hele wereldeconomie onder lijden, en dus ook de Chinese. Al dat staatspapier dumpen is een wapen dat China zou kunnen gebruiken, alleen zou het land daarmee ook in eigen voet schieten. De kans dat China die nucleaire optie kiest, lijkt dan ook klein.

Langzaam maar zeker?

Verschillende economen stellen bovendien dat andere landen het gedumpte staatspapier snel zouden oppikken. Over het algemeen is Amerikaans schuldpapier een gewild activa. Het is relatief veilig en gemakkelijk. Als reservevaluta wordt de Amerikaanse dollar op grote schaal gebruikt bij internationale transacties. Handelsgoederen worden vaak in dollar geprijsd en door de grote vraag kan de dollar makkelijk worden verzilverd. Bovendien heeft de Amerikaanse regering haar schulden steeds afgelost.

Als China ooit zijn schuld zou opeisen, zou het langzaam beginnen met het verkopen van Amerikaans staatspapier. Dat zou echter heel voorzichtig moeten gebeuren, anders zou dit China's concurrentievermogen schaden doordat de yuan in waarde zou stijgen ten opzichte van de dollar (op een bepaald prijspunt zouden de Amerikaanse consumenten dan Amerikaanse producten kopen). China zou dit proces pas goed op gang kunnen brengen nadat het zijn uitvoer naar andere Aziatische landen verder heeft uitgebreid en de binnenlandse vraag heeft doen toenemen. Wordt ongetwijfeld vervolgd!